قلمرو فکری
۱) معنی و مفهوم بیت سیزدهم را به نثر روان بنویسید.
بازگردانی: تا می‌توانی از درآمد بازوی خودت غذا بخور، چرا که سعی و تلاش خودت میزان و سنجش رفاهت خواهد بود.
۲) درک و دریافت خود را از بیت زیر بنویسید.
یقین، مرد را دیده ، بیننده کرد / شد و تکیه بر آفریننده کرد
درویش با دیدن روباه دست از جنب و جوش برداشت. روش زندگانی خود را تغییر داد و فقط منتظر رسیدن روزی شد.
۳) برای مفهوم هر یک از سروده های زیر، بیتی مناسب از متن درس بیابید.
رزق هر چند بی گمان برسد / شرط عقل است جُستن از درها (سعدی)
■ برو شیر درنده باش ای دغل / مینداز خود را چو روباه شل
چنان سعی کن کز تو ماند چو شیر / چه باشی چو روبه به وامانده سیر
سحر دیدم درخت ارغوانی / کشیده سر به بام خسته جانی
به گوش ارغوان آهسته گفتم / بهارت خوش که فکر دیگرانی (فریدون مشیری)
قلمرو زبانی: ارغوان: گونه ای گل / خسته جان: غمگین، خسته روان / قلمرو ادبی: به گوش ارغوان: جانبخشی
بازگردانی: بامداد درخت ارغوانی را دیدم که به بام انسانی غمگین رسیده بود / به گوش درخت ارغوان آهسته گفتم بهارت خوش باشد؛ زیرا تو در اندیشه شاد کردن دیگرانی.
پیام: در اندیشه دیگران بودن
■ کسی نیک بیند به هر دو سرای / که نیکی رساند به خلق خدای
چه در کار و چه در کار آزمودن / نباید جز به خود محتاج بودن (پروین اعتصامی)
■ بخور تا توانی به بازوی خویش / که سعیت بود در ترازوی خویش
۴) درباره ارتباط معنایی متن درس و مَثَل “از تو حرکت، ازخدا برکت” توضیح دهید.
هر دو متن به این مطلب اشاره دارند که آدمی باید کوشش و جنب و جوشی داشته باشد و خداوند نیز هنگامی که کوشش آدمی را ببیند به او یاری می رساند.
گنج حکمت: همّت
◙ موری را دیدند که به زورمندی کمر بسته و ملخی را ده برابر خود برداشته. به تعجّب گفتند این مور را ببینید که [بار] به این گرانی چون می‌کشد؟ مور چون این بشنید، بخندید و گفت «مردان، بار را به نیروی همّت و بازوی حمیّت کشند، نه به قوّت تن.»
قلمرو زبانی: مور: مورچه / زورمندی: قدرت / گران: سنگین، پروزن / چون: ۱- چگونه؛ ۲- هنگامی که / همّت: اراده و عزم نیرومند / حمیّت: غیرت، جوانمردی، مردانگی/ قلمرو ادبی: کمر بستن: آماده اقدام به کاری شدن / جناس: چون: ۱- چگونه؛ ۲- هنگامی که / نیروی همّت: اضافه تشبیهی / بازوی حمیّت: اضافه استعاری / قوّت: نیرو
بهارستان، جامی
پی دی اف نیکی و گنج حکمت: همت
برو به آموزه دوم (قاضی بست)
