فعل از نظر زمان

✅یادآوری:

الف) بن ماضی= مصدر بدون «ن»:

مصدر                             بن ماضی

رفتن                               رفت

رُفتن                               رُفت

آراستن                             آراست

زدودن                              زدود

نگریستن                          نگریست

جستن                              جست

ب) بن مضارع = فعل امر بدون « ب‍ »:

مصدر   فعل امر             بن مضارع

رفتن       برو                    رو

رُفتن       بروب                 روب

آراستن    بیارا                  آرا

زدودن     بزدا                   زدا

نگریستن بنگر                  نگر

جستن     بجو                   جو

پ) صفت مفعولی:

بن ماضی + ه/‍ه

نمونه: رفته، رُفته، آراسته، زدوده، نگریسته، جسته

✅ انواع فعل از نظر زمان:

الف) ماضی: فعلی است که در زمان گذشته روی می دهد.

ب) مضارع: فعلی که در زمان حال و گاهی آینده روی می دهد.

پ) آینده: فعلی که در زمان آینده روی می دهد.

انواع فعل ماضی:

۱- ماضی ساده:

 بن ماضی+ شناسه‌های ماضی (–َم، -ی، … / -یم، -ید، –َند):

شناختم، شناختی، شناخت/

شناختیم، شناختید، شناختند

منفی ماضی ساده: نشناختم، نشناختی …

۲- ماضی استمراری:

می+ ماضی ساده:

می‌گفتم، می‌گفتی، می‌گفت / می‌گفتیم، می‌گفتید، می‌گفتند

منفی ماضی استمراری: نمی‌گفتم، نمی‌گفتی …

گوشزد:

در فارسی کهن، ماضی استمراری به چند صورت دیگر هم به کار می‌رفته است:

الف) «همی»‌ به جای «می»: همی‌گفتم…

ب) می/ همی‌ + ماضی ساده + ی (استمراری): می‌گفتمی…

ت) ماضی ساده + ی (استمراری): گفتمی…

۳- ماضی بعید:

صفت مفعولی + بودم، بودی، بود/ بودیم، بودید، بودند:

رفته بودم، رفته بودی، رفته بود / رفته بودیم، رفته بودید، رفته بودند

منفی ماضی بعید: نرفته بودم، نرفته بودی …

۴- ماضی نَقلی:

صفت مفعولی + ام، ای، است / ایم، اید، اند:

شنیده‌ام، شنیده‌ای، شنیده‌است / شنیده‌ایم، شنیده‌اید، شنیده‌اند

منفی ماضی نَقلی: نشنیده‌ام، نشنیده‌ای …

گوشزد:

در فارسی کهن، ماضی نقلی به صورت زیر، نیز به کار می‌رفته است(فعل نیشابوری):

شنیدهستم، شنید‌ستی، شنیدست

شنید‌ستیم، شنید‌ستید، شنید‌ستند

۵- ماضی التزامی:

 صفت مفعولی + باشم، باشی، باشد / باشیم، باشید، باشند:

آمده باشم، آمده باشی، آمده باشد

آمده باشیم، آمده باشید، آمده باشند

منفی ماضی التزامی: نیامده باشم، نیامده باشی …

۶- ماضی مستمر:

داشتم، داشتی، داشت/ داشتیم، داشتید، داشتند + ماضی استمراری:

داشتم می‌گفتم، داشتی می‌گفتی، داشت می‌گفت

داشتیم می‌گفتیم، داشتید می‌گفتید، داشتند می‌گفتند

منفی ماضی مستمر: نمی‌گفتم، نمی‌گفتی …

saeedjafari
jafarisaeed

انواع فعل مضارع:

۱- مضارع اِخباری:

می + بن مضارع + شناسه‌های مضارع (–َ م، – ی، –َ د / -یم، – ید، –َ ند):

می‌شناسم، می‌شناسی، می‌شناسد

می‌شناسیم، می‌شناسید، می‌شناسند

گوشزد:

فعل‌های «است، هست، نیست و دارم، داری، دارد، داریم، دارید، دارند» نیز مضارع اِخباری به‌شمارمی‌آیند.

در فارسی کهن، گاهی به جای «می»، «همی» به کار می‌رفته است: همی‌گویم …

منفی مضارع اِخباری: نمی‌شناسم، نمی‌شناسی …

۲- مضارع التزامی:

ب‍ + بن مضارع + شناسه‌های مضارع:

بدانم، بدانی، بداند / بدانیم، بدانید، بدانند

گوشزد:

گاهی فعل مضارع التزامی بدون «ب‍» می آید؛ مانند: فعل‌های باشم، باشی، باشد، باشیم، باشید، باشند/

شوم، شوی، شود، شویم، شوید، شوند/ برگردم…، روی دهد و…

منفی مضارع التزامی: ندانم، ندانی …

۳- مضارع مستمر:

دارم، داری، دارد/ داریم، دارید، دارند + مضارع اخباری:

دارم می‌روم، داری می‌روی، دارد می‌رود

داریم می‌رویم، دارید می‌روید، دارند می‌روند

منفی مضارع مستمر: نمی‌شناسم، نمی‌شناسی …

۳- آینده:

خواهم، خواهی، خواهد/ خواهیم، خواهید، خواهند + مصدر بدون –َ ن:

خواهم کاست، خواهی کاست، خواهد کاست

خواهیم کاست، خواهید کاست، خواهند کاست

منفی آینده: نخواهم کاست، نخواهی کاست …

گوشزد:

عبارت «می‌خواهم بروم» و «می‌خواهم رفت» آینده به شمار نمی‌روند.

امر:

بـ + بن مضارع + شناسه

برو، بروید

نهی

نـ + بن مضارع + شناسه

نرو، نروید

فعل مجهول

صفت مفعولی + گردانش فعل «شدن»

دیده شدم، دیده شدی، دیده شد / دیده شدیم، دیده شدید، دیده شدند.

منفی فعل مجهول: دیده نشدم، دیده نشدی …

زمان های پرکاربرد
فعل از نظر زمان

برای آگاهی بیشتر از فعل و دانش افزایی اینجا را کلیک کنید.

ویدئو فعل از نظر زمان(آپارات)

ویدئو فعل از نظر زمان (یوتیوپ)

فعل در زبان پارسی