انواع حذف

به عبارت های زیر توجّه کنید.

۱- گیله مرد گوشش به این حرف ها بدهکار نبود و اصلاً جواب نمی داد.

۲- حمید از دوستش پرسید: از دوستان چه خبر؟

در عبارت ۱ نهاد جمله دوم ذکر نشده؛ اما خواننده یا شنونده از نهاد جمله اوّل پی می برد که نهاد جمله دوم «گیله مرد» است. در این جمله، حذف نهاد به «قرینه لفظی» صورت گرفته است.

در عبارت ۲ جای فعل «داری» در جمله دوم خالی است؛ اما هیچ نشانه ای در ظاهر جمله، شنونده را به شناخت فعل راهنمایی نمی کند. تنها از مفهوم عبارت می توان نتیجه گرفت که فعل «داری» از جمله دوم حذف شده است. در این جمله، حذف به «قرینه معنایی» صورت گرفته است.

نویسنده یا گوینده برای جلوگیری از بازآورد می تواند آنچه را خواننده یا شنونده حدس می زند، بسترد. به این ترتیب، هر یک از اجزای کلام در صورت وجود قرینه می تواند سترده شود. اگر حذف به دلیل تکرار و برای پرهیز از بازآورد صورت گیرد، آن را «حذف به قرینه لفظی» گویند؛ امّا اگر خواننده یا شنونده از سیاق سخن به بخش سترده شده پی ببرد، «حذف به قرینه معنایی» است.

چنان که می بینیم، حذف موجب صرفه جویی درکلام می شود.

حذف جمله: در جمله های مرکبّ گاه حذف با قرینه لفظی صورت می گیرد: رفته بودم که او را ببینم امّا نتوانستم [………….].

حذف نهاد جدا: نهاد جمله های هم پایه و ناهم پایه اوّل شخص و دوم شخص را همیشه می توان به قرینه نهاد پیوسته حذف کرد؛ مگر آنکه با وابسته یا بدل همراه باشد یا تأکیدی در کار باشد:

۱- «من این موضوع را گفته بودم.» (نه کس دیگر) (تأکید)

۲- با احترام، ما، دانش آموزان کلاس سوم دبیرستان، تقاضا می کنیم کتاب های تازه ای برای کتابخانه تهیه کنید. (همراه با بدل)

۳- منِ بیچاره باید به تنهایی این همه کار را انجام دهم. (با وابسته)

■ حذف نهاد پیوسته (شناسه یا نهاد اجباری) ممکن نیست.

حذف فعل در جمله های پر کاربرد: به سلامت، بسیار خوب، شکر خدا، به جان شما. (به قرینه معنایی)

حذف فعل اسنادی در جمله های مرکّب: هر چه ارزان تر……، بهتر….، چه بهتر که شما این کار مهم را برعهده بگیرید. (به قرینه معناییی)

حذف تمام اجزای جمله به جز نقطه اطّلاع در جمله های پاسخی و پرسشی: حسن آمد. چه کسی …..؟ (قرینه لفظی)

حسن دیروز آمد. کی ….. ؟ (قرینه لفظی)

حذف در زبان پارسی

پی دی اف درباره حذف در زبان فارسی