الدرس الثالث: الکتب طعام الفکر

التَّمارین

اَلتَّمرینُ الْأَوَّلُ: اُکتُب کَلِمَهً مُناسِبَهً للتَّوضیحاتِ التّالیهِ مِن کلماتِ المُعجَمِ. (از واژگان واژه نامه واژه مناسبی را برای توضیحات زیر بنویسید.)

۱- جَعَلَهُ غَنیاً لا حاجَهَ لَهُ. (او را بی نیاز ساخت [قرار داد] که نیازی نداشته باشد.) (أَغنی)

۲- شَخصٌ یکتُبُ مَقالاتٍ فِی الصُّحُفِ. (شخصی که در روزنامه‌ها مقالاتی می‌نویسد.) (الصُحفیّ)

۳- المَرحَلَهُ الدِّراسیهُ بَعدَ الاِبتدائیهِ. (دوره تحصیلی پس از دبستان) (الثانویّه)

۴- العالِمُ الَّذی لَهُ أفکارٌ عمیقَهٌ وَ حَدیثَهٌ. (دانشمندی که اندیشه‌های ژرف و نوی دارد.) (المُفکّر)

۵- الأوضاعُ وَ الأحوالُ الَّتی نُشاهِدُها حَولَنا. (اوضاع و احوالی که پیرامونمان می‌بینیم.) (الظروف)

اَلتَّمْرینُ الثّانی: ضَع فِی الفَراغِ کَلِمَهً مُناسِبَهً مِنَ الکلماتِ التّالیهِ. (از واژگان زیر در جای خالی واژه مناسب بگذارید.)

۱- سِعرُ العِنَبِ …. فی نِهایهِ الصَّیفِ بِسَبَبِ وُفورِهِ فِی السّوق. (بهای انگور در پایان تابستان به سبب فراوانی آن در بازار ارزان می‌شود.)

یَغلو(گران می‌شود)        5      یَرخُصُ(ارزان می‌شود)  ■  یَکثُرُ(زیاد می‌شود)  5        یَغُضُّ(پایین می‌آورد)  5

۲- أعطَی المُدیرُ مَسؤولیهَ المَکتَبَهِ لِزَمیلی وَ هُوَ … بِها. (مدیر مسئولیت کتابخانه را به هم‌شاگردی‌ام داد و او شایسته آن بود.)

جَدیرٌ(شایسته)     ■      شَلّالٌ(آبشار)                 5 تِلفازٌ(تلویزیون)         5        ظُروفٌ(شرایط)       5

۳- ذَهَبنا إلَی البُستانِ وَ … التُّفّاحاتِ وَ الرُّمّاناتِ. (به باغ رفتیم و سیبها و انارها را خوردیم.)

طَبَعنا(چاپ کردیم) ۵    تَصَفَّحنا(ورق زدیم)           5 رَکِبنا(سوار شدیم)        5        أکَلنا(خوردیم)         ■

۴- صَنَعتُ … جَمیلاً مِن خَشَبِ شَجَرَهِ الجَوزِ. (ظرف زیبایی از چوب درخت گردو ساختم.)

وِعاءً(ظرف)      ■      زُجاجاً(شیشه)                5 حدیداً(آهن)             5        نُحاساً(مس)          5

۵- حارِسُ الفُندُقِ … کُلَّ الَّلیلِ مَعَ زَمیلِهِ.(نگهبان مهمانسرا همه شب را با همکارش بیدار می‌ماند.)

یَخَفِّضُ(تخفیف می‌دهد)    5      یَمَرِّرُ(مرور می‌کند)  5 یَقذِفُ(می‌اندازد)         5        یَسهَرُ(بیدار می‌ماند)   ■

 اَلتَّمرینُ الثّالِثُ: اِملَأِ الجَدوَلَ بِکلماتٍ مُناسِبَهٍ. (جدول را با واژگان مناسب پر کن)

عَباءَه / مَأخوذ / مُتَذَکِّر / حَمامًه / تَعارُف / حِرباء / عُدوان / مَقطوع / ظاهِرَه / أفلام / بِطاقَه / أقمار / تَعلیم / أنهار / مَعجون / بِضاعَه / سُهولَه / نَفَقات / سِروال / والِدَه / کَراسی / بَهائِم / أعلام / أصنام / تِلمیذ / إرسال / بَرامِج / حِجارَه

﴿وَ عِبادُ الرَّحمنِ الَّذینَ یمشونَ عَلَی الأرضِ هَوناً و إذا خاطبهم الجاهلون قالوا سلاما﴾= بندگان خدای رحمان کسانی‌اند که بر روی زمین با آرامش و فروتنی راه می‌روند و هر گاه نادانان آنها را [با گفتار ناروا] طرف خطاب قرار دهند، آنها سلام [سخنی مسالمت آمیز و دور از خشونت] گویند.

به بیان ویژگی‌های دستوری کلمه بیرون از جمله، در زبان عربی «التَّحلیلُ الصَّرفی» می‌گویند.

و به ذکر نقش دستوری کلمه، یعنی جایگاهِ آن در جمله در زبان عربی «المَحَلُّ الْإعْرابی» می‌گویند.

اَلتَّمرینُ الرّابِعُ: عَینِ الصَّحیحَ فِی التَّحلیلِ الصَّرفی وَ المَحَلِّ الإعرابی لِما أُشیرَ إلَیهِ بِخَطٍّ. (برای واژگانی که با خط به آنها اشاره شده، درست در نوع (تحلیل صرفی) و نقش (محل اعرابی) را بازگو کن.)

العُمّالُ المُجتَهِدونَ یشتَغِلونَ فِی المَصنَعِ. (کارگران کوشا در کارخانه کار می‌کنند.)   نَجَحَتِ الطّالِباتُ فِی الاِمتِحانِ. (دانش آموزان در آزمون موفق شدند.)

العُمّالُ:            أ. اسمُ فاعلٍ، جمعُ تکسیرٍ وَ مُفرَدُهُ «العامِلُ»             مُبتَدَأ √

                   ب. اسمُ مُبالَغَهٍ، جمعٌ مذکّرٌ سالِمٌ، مُعَرَّفٌ بِأل             فاعلٌ

المُجتَهِدونَ:        أ. اسمُ فاعلٍ، جمعٌ مذکّرٌ سالِمٌ، مُعَرَّفٌ بِأل               صِفَهٌ √

                   ب. اسمُ مَفعولٍ، مُثَنّی، مذکّرٌ، نَکِرَهٌ                      مُضافٌ إلَیهِ

یشتَغِلونَ:          أ. فعلٌ مُضارِعٌ، معلومٌ                                    خبرٌ √

                 ب. فعلٌ ماضٍ، مجهولٌ                                    فاعلٌ

المَصنَعِ:          أ. اسمُ مَفعولٍ، مُفرَدٌ، مُعَرَّفٌ بِأل                          مُضافٌ إلَیهِ

                   ب. اسمُ مَکانٍ، مُفرَدٌ، مذکّرٌ، مَعرِفَهٌ             مَجرورٌ بِحَرفِ جَرٍّ(فی المَصنَعِ: جارٌّ وَ مَجرورٌ) √

نَجَحَتِ:            أ. فعلٌ ماضٍ، مجهولٌ

                   ب. فعلٌ ماضٍ، معلومٌ                                    √

الطّالِباتُ:          أ. مَصدَرٌ، جمعٌ مذکّرٌ سالِمٌ، مُعَرَّفٌ بِأل                   مُبتَدَأ

                   ب. اسمُ فاعلٍ، جمعٌ مُؤنّثٌ سالِمٌ،  مَعرِفَهٌ                 فاعلٌ √

الاِمتِحانِ:         أ. مَصدَرٌ مِن بابِ اِفتِعالٍ، مُفرَدٌ، مذکّرٌ، مُعَرَّفٌ بِأل       مَجرورٌ بِحَرفِ جَرٍّ(فی الاِمتِحانِ: جارٌّ وَ مَجرورٌ) √

                   ب. اسمُ تَفضیلٍ، مُفرَدٌ، مذکّرٌ، مَعرِفَهٌ بِالعَلَمیهِ            صِفَهٌ

۱- فعِلٌ ماضٍ: فعل ماضی ۲- مُعَرَّفُ بِالعَلمَیهِّ: معرفه به عَلَم بودن

اَلتَّمرینُ الْخامِسُ:

أ- أکمِلِ الفَراغاتِ فی تَرجِمَهِ النَّصّ التّالی. (جای خالی در ترجمه متن زیر را کامل کن)

هُناکَ طائرٌ یسَمَّی «بَرناکِل» یَبنی عُشَّهُ فَوقَ جِبالٍ مُرتَفِعَهٍ بَعیداً عَنِ المُفتَرِسینَ. وَ عِندَما تَکبُرُ فِراخُهُ، یریدُ مِنها أن تَقفِزَ مِن عُشِّهَا المُرتَفِعِ. تَقذِفُ الفِراخُ نَفسَها واحِداً واحِداً مِن جَبَلٍ یبلُغُ ارتِفاعُهُ أکثَرَ مِن ألفِ مِترٍ. وَ تَصطَدِمُ بِالصُّخورِ عِدَّهَ مَرّاتٍ. ینتَظِرُ الوالِدانِ أسفَلَ الجَبَلَ وَ یستَقبِلانِ فِراخَهُما. سُقوطُ الفِراخِ مَشهَدٌ مُرعِبٌ جِدّاً. وَلکِن لا فِرارَ مِنهُ لِأنَّهُ قِسمٌ مِن حَیاتِهَا القاسیهِ.

پرنده‌ای وجود دارد که برناکل نامیده می‌شود. (او) لانه‌اش را بر فراز کوه‌هایی بلند، دور از شکارچیان می‌سازد و هنگامی که جوجه‌هایش بزرگ می‌شوند از آنها می‌خواهد از لانه بلندشان بپرند. جوجه‌ها یکی یکی خودشان را از کوهی که بلندایِ آن به بیش از هزار متر می‌رسد، می‌اندازند. و چند بار با صخره‌ها برخورد می‌کنند. پدر و مادر پایین کوه چشم به راه می‌شوند و به پیشواز جوجه‌هایشان می‌روند. افتادن جوجه‌ها صحنه‌ای بسیار ترسناک است. ولی هیچ گریزی از آن نیست، زیرا بخشی از زندگی سخت و دشوارشان است.

ب- اُکتُب المَحَلِّ الإعرابی لِما تَحتَهُ خَطٍّ.

  عُشَّ: مفعول / ـهُ: مضاف الیه / مُرتَفِعَهٍ: صفت / فِراخُ: فاعل / ـهُ: مضاف الیه / الفِراخُ: فاعل /  ألفِ: مجرور به حرف جار/ الصُّخورِ: مجرور به حرف جرّ / الوالِدانِ: فاعل / الجَبَلَ: مضاف الیه / فِراخَ: مفعول / سُقوطُ: مبتدا / الفِراخِ: مضاف الیه / مَشهَدٌ: خبر / مُرعِبٌ: صفت / حَیاتِ: مجرور به حرف جرّ / القاسیهِ: صفت/

ج- عَین نَوع «لا» فی «لا فِرارَ مِنهُ»: نفی الجنس

د- ابحثْ عن متضاد الکلماتِ التالیهِ فی النصّ: «تَحت و بعید و تصغُرُ و قصیر و أقَلَّ و أسَفلَ»

تَحت ≠ فوق / بعید ≠ قریب /  تصغُرُ ≠ تکبرُ / قصیر ≠ (مُرتَفِعِ) طویل / أقَلَّ ≠ أکثر / أسَفَل ≠ (فوق) أعلی»

ه- اکتبْ مُفرَد الکْلَماتِ التاّلیهِ: «جِبال وَ مُفترِسینَ وَ فراخ وَ صُخور وَ مَرّات»

«جِبال: جبل / مُفترِسینَ: مفترس / فراخ: فرخ / صُخور: صخره / مَرّات: مرّه»

اَلمُرْعِب: ترسناک

اَلتَّمرینُ السّادِسُ: للتَّرجِمَهِ. (برای ترجمه)

اَلتَّمرینُ السّابِعُ: عَینِ الْمَحَلَّ الْإعرابی لِلْکَلِماتِ الَّتی تَحتَها خَطٌّ. (نقش (محل اعرابی) واژگانی را که زیرشان خط است، بازگو کن)

۱- مُداراهُ النّاسِ نِصفُ الْإیمانِ. (نرم‌خویی با مردم نیمی از ایمان است.)

مُداراهُ: مبتدا / النّاسِ: مضاف الیه / نِصفُ: خبر/ الْإیمان: مضاف الیه

۲- عَدوٌّ عاقلٌ خَیرٌ مِن صَدیقٍ جاهِلٍ. (دشمنی خردمند بهتر از دوست نادان است.)

عَدوٌّ: مبتدا / عاقلٌ: صفت / خَیرٌ: خبر / صَدیقٍ: مجرور به حرف جرّ / جاهِلٍ: صفت

۳- یا حَبیبی، لا تقُلْ کَلاماً إلَّا الحَقَّ أبَدَا.ً (ای دوست، هرگز سخنی به جز حق را نگو.)

کَلاماً: مفعول / الحَقَّ: مستثنی

۴- العِلمُ فِی الصِّغَر کَالنَّقشِ فِی الْحَجَرِ. (دانش در خردسالی مانند نقش بر سنگ است.)

العِلمُ: مبتدا / الْحَجَرِ: مجرور به حرف جرّ

۵- أَضعَفُ الناّسِ مَنْ ضَعُفَ عنَ کِتمانِ سِرّهِ. ( ناتوان‌ترین مردم کسی است که از پوشاندن رازش ناتوان باشد.)

أَضعَفُ: مبتدا / الناّسِ: مضاف الیه / کِتمانِ: مجرور به حرف جرّ / سِرّ: مضاف الیه

الَتمَّرینُ الثاّمِنُ: اِبْحَثْ عَنِ الْأسماءِ التّالیهِ فی ما یلی. (در آنچه می‌آید، به دنبال اسم‌های زیر بگرد.)

(اِسمِ الْفاعِلِ وَ اسْمِ الْمَفعولِ وَ اسْمِ الْمُبالَغَهِ وَ اسْمِ التَّفضیلِ وَ اسْمِ الْمَکانِ)

۱- ﴿إنَّ النَّفْسَ لَأمّارَهٌ بِالسّوءِ….﴾ [یوسُف: ۵۳] (همانا نفس به بدی بسیار دستوردهنده است.) / الأمّارَه: اسْمِ المُبالغَهِ

۲- اِعْلَمْ بِأنَّ خَیرَ الْإخوانِ أقدَمُهُم. (بدان که  بهترین برادران کهن ترینشان است.)/ خَیر: اسْمِ التفَّضیلِ / أقدَم: اسْمِ التفَّضیلِ

۳- أکْبَرُ الْحُمقِ الْإغراقُ فِی الْمَدحِ وَ الذَّمِّ. [اَلْإمامُ عَلی] (بزرگترین نادانی زیاده روی در ستایش و نکوهش است.) / أکْبَر: اسْمِ التفَّضیلِ

۴٫ طَلَبُ الْحاجَهِ مِنْ غَیرِ أهْلِها أشَدُّ مِنَ الْمَوْتِ. [اَلْإمامُ عَلی] (درخواست نیاز از نااهلش، سخت تر از مرگ است.) / أشَدّ: اسْمِ التفَّضیلِ

۵٫ قُمْ عَنْ مَجلِسِکَ لأبیکَ وَ مُعَلِّمِکَ وَ إنْ کُنت أمیراً. (اگرچه سردار باشی، برای پدرت و آموزگارت از نشستنگاهت برخیز.) / مَجلِسِ: اسْمِ المَکانِ / مُعَلِّمِ: اسِمِ الفْاعِلِ

۶-. یومُ الْعَدلِ عَلَی الظّالِمِ أشدُّ مِن یوم الجَوْر علی المَظلوم. (روز داد بر ستمگر سخت تر از روز بیداد بر ستم دیده است.) / الظّالِمِ: اسِمِ الفْاعِلِ/ أشَدّ: اسْمِ التفَّضیلِ / المَظلوم: اسْمِ المَفعولِ

پی دی اف درس سوم عربی دوازدهم: الکتب طعام الفکر

آموزش و ترجمه درس سوم؛ الکتب طعام الفکر؛ آپارات

قواعد عربی؛ اسلوب استثنا و اسلوب حصر؛ آپارات

حل تمارین درس سوم؛ الکتب طعام الفکر

آموزش و ترجمه درس سوم؛ الکتب طعام الفکر؛ یوتیوپ

قواعد عربی؛ اسلوب استثنا و اسلوب حصر؛ یوتیوپ

حل تمارین درس سوم؛ الکتب طعام الفکر؛ یوتیوپ