۴- شعر زیر را از نظر ویژگی‌های تاریخی دوره بیداری بررسی نمایید.
ای مرغ سحر چو این شب تار / بگذاشت ز سر سیاهکاری
و ز نفحه روح بخش اسحار / رفت از سر خفتگان خماری
بگشود گره ز زلف زر تار / محبوبه نیلگون عماری
یزدان به کمال شد پدیدار / و اهریمن زشت خو حصاری
یاد آر ز شمع مرده یاد آر (علی اکبر دهخدا)
دهخدا از نویسندگان روزگار بیداری است. این شعر در سوگ دوستش میرزا جهانگیرخان صوراسرافیل سروده شده است. درومایه شعر سیاسی اجتماعی است.
گزارش دقیق شعر دهخدا
ای مرغ سحر چو این شب تار / بگذاشت ز سر سیاهکاری
قلمرو زبانی: مرغ: پرنده / چو: هنگامی که / سیاهکاری: تیرگی پراکنی / قلمرو ادبی: ای مرغ سحر: جانبخشی / از سر بگذاشت: کنایه از کنار گذاشت / موقوف المعانی
بازگردانی: ای مرغ سحر هنگامی که شب تاریک تیرگی را کنار گذاشت،
و ز نفحه روح بخش اسحار / رفت از سر خفتگان خماری
قلمرو زبانی: نفحه: نفس / اسحار: ج سحر / خماری: سردرد پس از مستی / قلمرو ادبی: موقوف المعانی
بازگردانی: و به خاطر نفس روح بخش سحر، سردرد خفتگان از میان رفت و سرخوش شدند،
بگشود گره ز زلف زر تار / محبوبه نیلگون عماری
قلمرو زبانی: بگشود: باز کرد / محبوبه: دلبر / نیلگون: نیلی رنگ / عماری: کجاوه / قلمرو ادبی: زلف زر تار: استعاره از پرتو خورشید / محبوبه نیلگون عماری: استعاره از خورشید / موقوف المعانی
بازگردانی: و خورشید که مانند دلبری است که در کجاوه آبی نشسته، گره از زلفش باز کرد و پرتو افکند،
یزدان به کمال شد پدیدار / و اهریمن زشت خو حصاری
قلمرو زبانی: یزدان: خدا / به کمال: کاملا / اهریمن: شیطان / حصاری شد: زندانی شد / قلمرو ادبی: تضاد: یزدان و اهریمن
بازگردانی: خدا کاملا آشکار شد و شیطان زشت خو زندانی شد،
یاد آر ز شمع مرده یاد آر (علی اکبر دهخدا)
قلمرو زبانی: یاد آر: به یاد بیار / قلمرو ادبی: شمع مرده: استعاره از میرزا جهانگیرخان صوراسرافیل
بازگردانی: از میرزا جهان گیر خان صوراسرافیل یاد کن و به یاد او باش.
۵- شعر زیر را از نظر آرایه‌های بدیع معنوی بررسی کنید.
غلغلی انداختی در شهر تهران ای قلم / خوش حمایت می‌کنی از شرع قرآن ای قلم
گشت از برق تو ظاهر نور ایمان ای قلم / مشکلات خلق گردد از تو آسان ای قلم
نیستی آزاد در ایران ویران ای قلم (سید اشرف الدین گیلانی)
بدیع معنوی: مجاز: قلم مجاز از نویسنده است / تهران: مجاز از ایران / مراعات نظیر: شرع، قرآن، ایمان؛ برق، نور / تلمیح به آیه «ن وَ القلمِ و ما یَسطُرون» / تضاد: مشکلات، آسان
پی دی اف کارگاه تحلیل فصل ۱
کارگاه تحلیل فصل۱(علوم۳)(آپارات)
کارگاه تحلیل فصل۱(علوم۳) (یوتیوپ)