التَّمارین
اَلتَّمرینُ الأوّل: عَیِّنْ کَلِمَهً مُناسِبَهً لِلتَّوضیحاتِ التّالیهِ مِنْ مُعْجَمِ الدَّرسِ. (واژه مناسب برای توضیحات زیر را از واژه نامه درس شناسایی کن.)
۱- الَّذی یتَقَبَّلُ الدُّعاءَ وَ هُوَ مِن أسماءِ اللهِ الحُسنَی. (کسی که دعا را می‌پذیرد و آن از اسمهای نیک خداوند است.) المُجیب
۲- الشُّعورُ بِالفَرَحِ وَ السُّرورِ کَثیراً. (احساس شادی و شادمانی بسیار.) الإنشِراح
۳- ضَحِکٌ خَفیفٌ بِلا صَوتٍ. (به آرامی خندید بدون صدا.) البَسمَه
۴- جَعَلَ فیهِ نوراً. (نوری در آن نهاد.) أنارَ
۵- ساعَدَ وَ نَصَرَ. (یاری و کمک کرد.) أعانَ
اَلتَّمْرینُ الثّانی: اِقرَأ النَّصَّ التاّلی و عینْ تَرجَمَهَ الکَلماتِ الحَمْراءِ؛ ثُمَّ أجِب عَنِ الأسئلَهِ. (متن زیر را بخوان و ترجمه واژگان سرخ را شناسایی کن؛ سپس به پرسشها پاسخ بده.)
الکِتابُ الواحِدُ وَ الثّلاثونَ مِن نَهجِ البَلاغَهِ
مِن وصیهِ الإمامِ علی (ع) لِابنِهِ الإمامِ الحَسَنِ (ع)
یا بُنَی، اِجعَلْ نَفسَکَ میزاناً فیما بَینَکَ وَ بَینَ غَیرِکَ فَأحْبِبْ لِغَیرِکَ ما تُحِبُّ لِنَفسِکَ وَ اکرَهْ لَهُ ما تَکرَهُ لَها وَ لا تَظلِم کَما لا تُحِبُّ أن تُظلَمَ.
نامه ۳۱ از سفارش امام علی(ع) به پسرش امام حسن (ع)
پسرِ دلبندم خودت را میان خویشتن و دیگری [همچو] ترازویی قرار بده پس آنچه را برای خودت دوست می‌داری برای غیر خودت [نیز] دوست بدار و برایش ناپسند بدار آنچه را برای خودت ناپسند می‌داری و ستم مکن چنانچه دوست نداری به تو ستم شود.
وَ أحسِن کَما تُحِبُّ أن یحسَنَ إلَیکَ وَ استَقبِحْ مِن نَفسِکَ ما تَستَقبِحُهُ مِن غَیرِکَ … وَ لا تَقُل ما لا تُحِبُّ أن یقالَ لَکَ.
و نیکی کن چنانکه دوست می‌داری به تو نیکی شود و آنچه را برای غیر خودت زشت می‌داری برای خودت (هم) زشت بدار … و چیزی را که دوست نداری برای تو گفته شود (در حقّ دیگران) مگو.
۱- ما هُوَ المَحَلُّ الإعرابی لِـ «نَفسَ» فی «نَفسَکَ» وَ «نَفسِکَ»؟ (نقش (محل اعرابی) «نَفسَ» در «نَفسَکَ» وَ «نَفسِکَ» چیست؟) – «نَفسَکَ»: مفعول / «نَفسِکَ»: مجرور به حرف جرّ
۲- ما هوَ نوعُ فعلِ «تَکرَهُ» و صیغَتُهُ؟ (نوع فعل «تَکرَهُ» و صیغه اش چیست؟) – مضارع؛ للمخاطب
۳- أ کَلمهُ «میزاناً» معرفهٌ أم نکرهٌ؟ (واژه «میزاناً» شناس است یا ناشناس؟) – نَکرَه
۴- أ لازمٌ فِعلُ «لا تَقُل» أم مُتَعَدٍّ؟ (فعل «لا تَقُل» لازم است یا متعدی؟) – مُتَعَدٍّ
۵- مِن أی بابٍ فعلُ «أحسِن»؟ (فعل «أحسِن» از چه بابی است؟) – باب إفعال
۶- أُذکُر فِعلَینِ لِلأمرِ. (دو فعل امر یاد کن.) – إجعَلْ؛ إکرَهْ
۱- الَمْیزان: آلَهٌ یعْرَفُ بِها وَزْنُ شَیءٍ ۲- أحَبِبْ: فعْلُ الْأمْرِ مِنْ تُحِبُّ ۳- اِسْتَقْبَحَ: وَجَدَ قَبیحاً ۴- یقُالُ: گفته می‌شود
اَلتَّمرینُ الثّالِثُ: لِلتَّرجِمَهِ. (برای ترجمه.)
۱- هُوَ قَد رَجَعَ: (او بازگشته است.) 2- هو قَد یرجِعُ: (او گاهی بازمی‌گردد / او شاید بازگردد.)
۳- هو لا یرجِعُ: (او بازنمی‌گردد.) 4- هو کانَ قَد رَجَعَ: (او بازگشته بود.)
۵- هوَ یریدُ أن یرجِعَ: (او می‌خوهد که بازگردد.) 6- رَجاءً؛ اِرجِع: (لطفا بازگرد.)
۷- مِن فَضلِکَ لا تَرجِع: (لطفا بازنگرد.) 8- هو سَیرجِعُ: (او بازخواهد گشت.)
۹-هوَ سَوفَ یرجِعُ: (او باز خواهد گشت.) 10-هو لَن یرجِعَ: (او بازنخواهد گشت.)
۱۱-هو لَم یرجِع: (او بازنگشت/ بازنگشته است.) 12- هو ما رَجَعَ: (او بازنگشت.)
۱۳-إن تَرجِع أرجِع: (اگر بازگردی من بازمی‌گردم.) 14-هو کانَ یرجِعُ: (او بازمی‌گشت.)
اَلتَّمرینُ الرّابِعُ: عَیِّنْ الصَّحیحَ فِی «التَّحلیلِ الصَّرفی» وَ المَحَلِّ الإعرابی لِما أُشیرَ إلَیهِ بِخَطٍّ. (برای آنچه با خط به آن اشاره می‌شود درست را در نوع واژه (تحلیل صرفی) و نقش (محل اعرابی) شناسایی کن.)
الرَّجُلُ العَلّامَهُ تَحَدَّثَ مَعَ جَمیعِ الطّلّابِ فی المَدرَسَهِ. (مرد بسیار دانا با همه دانش آموزان در مدرسه سخن گفت.)
تَذهَبُ المُعَلِّمَهُ إلَی المَکتَبَهِ. (آموزگار به کتابخانه می‌رود.)
۱- الرَّجُلُ: أ. اسمُ، مُفرَدٌ، مذکّرٌ، مُعَرَّفٌ بِأل مُبتَدَأ و مرفوع √
ب. مَصدَرٌ، مذکّرٌ، مَعرِفَهٌ، مبنی فاعلٌ و مرفوع
۲- العَلّامَهُ: أ. اسمُ فاعلٍ، مُؤنّثٌ، مُعَرِّفٌ بِالعَلَمیهِ، مُعرَبٌ مُضافٌ إلَیهِ و مجرورٌ
ب. اسمُ مُبالَغَهٍ، مُفرَدٌ، مُعَرِّفٌ بِأل، مُعرَبٌ صِفَهٌ و مرفوعهٌ بالتَّبَعیهِ لِمَوصوفِها √
۳- تَحَدَّثَ: أ. فعلٌ مُضارِعٌ، مُفرَدٌ مُؤنّثٌ غائبٌ، ثلاثی مزیدٌ مِن باب تفعیل، متَعَدٍّ، معربٌ مفعولٌ و منصوبٌ
ب. فعلٌ ماضٍ، مُفرَدٌ مُذکَّرٌ غائبٌ، ثلاثی مزیدٌ مِن باب تفعُّل، معلومٌ، لازِمٌ خبرٌ و مبنی √
۴- الطّلّابِ: أ. اسمُ مَفعولٍ، مُعَرَّفٌ بِأل، جمعٌ مذکّرٌ سالِمٌ، مبنی مَجرورٌ بِحَرفِ جَرٍّ
ب. اسمُ فاعلٍ، جمعُ تکسیرٍ وَ مُفرَدُهُ «الطّالِبُ»، مُعرَبٌ مُضافٌ إلَیهِ و مجرورٌ √
۵- المَدرَسَهِ: أ. اسمُ مَکانٍ، مُفرَدٌ، مُؤنّثٌ، مَعرِفَهٌ، مُعرَبٌ مَجرورٌ بِحَرفِ جَرٍّ(فی المَدرَسَهِ: جارٌّ وَ مَجرورٌ) √
ب. اسمُ تَفضیلٍ، مُفرَدٌ، مُعَرَّفٌ بِأل، مبنی صِفَهٌ و مَجرورهٌ بالتَّبَعیهِ لِمَوصوفِها
۶- تَذهَبُ: أ. فعلٌ مُضارِعٌ، مُفرَدٌ مُؤنّثٌ غائبٌ، ثلاثی مُجَرَّدٌ، معلومٌ، معربٌ، لازِمٌ √
ب. فعلٌ مجهولٌ، مُفرَدٌ مُذکَّرٌ مُخاطَبٌ، ثلاثی مزیدٌ مِن باب تَفاعُل، مبنی
۷- المُعَلِّمَهُ: أ. اسمُ مَفعولٍ، مُعَرَّفٌ بِالعَلَمیهِ، مبنی مفعولٌ و منصوبٌ وَ الجُملَهُ اسمیهٌ.
ب. اسمُ فاعلٍ، مُفرَدٌ، مُؤنّثٌ، مُعَرَّفٌ بِأل، مُعرَبٌ فاعلٌ و مرفوع وَ الجُملَهُ فعلیهٌ √
۸- المَکتَبَهِ: أ. اسمُ مَکانٍ، مُفرَدٌ، مُؤنّثٌ، مُعَرَّفٌ بِأل مَجرورٌ بِحَرفِ جَرٍّ(إلَی المَکتَبَهِ: جارٌّ وَ مَجرورٌ) √
ب. اسمُ تَفضیلٍ، مُفرَدٌ، مَعرِفَهٌ، مُعرَبٌ مُضافٌ إلَیهِ و مجرورٌ
۱- ذکر اعراب خبر، وقتی به صورت فعل است، از اهداف کتاب نیست.
