آموزه چهارم: همنشین

دوستی و پیوند با دیگران، یکی از مهم‌ترین نیازهای انسان است. هنگامی‌که آدمی با مشکل یا مسئله‌ای رویارو می‌شود که به‌تنهایی نمی‌تواند آن را از پیشِ رو بردارد، اگر دوستی، با وی همراهی و همدلی کند، باعث خوشحالی و خرسندی او می‌شود؛ در واقع دوستان در تمام لحظه‌های زندگی، خوشی و ناخوشی، به ما کمک می‌کنند. مصاحبت با یک دوست خوب و شکیبا، همچون وزش نسیم دل‌انگیزی است که احساس آرامش و سبکی و صفای درون را در ما زنده می‌سازد. به این تصویر زیبای سعدی از دیدار دوست، توجه کنید:

دانش زبانی: رویارو: مواجه / خرسندی: خوشنودی، شادمانی / مصاحبت: همسخنی، همنشینی، دوستی / شکیبا: بردبار، صبور / دل انگیز: خوب ، پسندیده / صفا:  پاکی / دانش ادبی: از پیشِ رو بردارد: کنایه از اینکه حل کند / تضاد: خوشی و ناخوشی / همچون وزش نسیم دل‌انگیزی: تشبیه

دیدار یار غایب دانی چه ذوق دارد؟ / ابری که در بیابان بر تشنه‌ای ببارد

دانش زبانی: دیدار: ملاقات / غایب: ناپیدا / دانش ادبی: تشبیه: دیدار یار غایب دانی مانند ابری است که در بیابان بر تشنه‌ای ببارد (مشبه: دیدار یار غایب؛ مشبه به: ابری که در بیابان بر تشنه‌ای ببارد؛ وجه شبه: ذوق داشتن؛ ادات تشبیه: ندارد) / واج آرایی «ر» و «د» / مراعات نظیر

در جهان و زندگی کنونی، افرادی که شبکه ارتباطی گسترده و دوستان فراوان دارند، در برابر دشواری‌های زندگی موفق‌ترند و سلامت روانی و جسمانی بهتری دارند؛ بنابراین باید اهمیّت و ارزش این‌گونه ارتباط‌ها را بدانیم و در پی ایجاد دوستی‌های خوب و مفید باشیم. انسان بی دوست، همواره غمگین است؛ به‌ بیان دیگر تنهایی، یکی از سنگین‌ترین مصائب است. «ذوقی چنان ندارد بی دوست زندگانی».

دانش زبانی: در پی: به دنبال / مصائب: ج مصیبت؛ بلاها و سختی‌های بزرگ/ ذوق: شوق / قلمرو ادبی: تضاد: روانی و جسمانی / تضمین: شعر سعدی (ذوقی چنان ندارد بی دوست زندگانی)

 آنچه در شناخت افراد به ما یاری می‌رساند، مشورت با پدر و مادر، معلّمان دلسوز و مربّیان باتجربه است که ما را از دام و چاه این راه آگاه می‌سازد و آسیب‌های این مسیر را نشان می‌دهد. چه بسیارند کسانی که لاف دوستی می‌زنند؛ اما در حقیقت گرگ‌هایی در جامۀ گوسفندان هستند. مولوی چنین گفته است:

دانش زبانی: دلسوز: مهربان، نیکدل / مربّی: آموزگار، پرورنده / دام: تله / لاف زدن: ادعای زیاده از حد / جامه: لباس / دانش ادبی: دام و چاه: استعاره از مشکلات / [اینان] گرگ‌هایی در جامۀ گوسفندان اند: تشبیه / گرگ، گوسفند: تضاد

مولوی: ( ۶۰۴ – ۶۷۲هـ. ق.) مولانا جلال الدین محمد بلخی از شاعران و عارفان بزرگ ایران در قرن هفتم است. کتاب عظیم «مثنوی معنوی» با ۲۶۰۰۰ بیت که گنجینه‌ای از معارف اسلامی است، معروف ترین اثر اوست. آرامگاه او در «قونیه» در کشور ترکیه واقع است.

مار بد جانی ستاند از سلیم / یار بد آرد سوی نار مقیم

دانش زبانی: ستاندن: گرفتن / سلیم: سالم، دارای قدرت تشخیص و داوری درست / نار: آتش (منظور آتش دوزخ است.)/ نار مقیم: آتش همیشگی و پایدار / دانش ادبی: جان ستاندن: کشتن/ واج آرایی «ر» و «د» / جناس: مار، یار، نار

بازگردانی: مار بد فقط مار گزیده را می کشد؛ ولی یار بد آدمی را به سوی دوزخ می کشاند.

پیام: دوری از همنشینی با بدان

تأثیرگذاری هم‌نشین بر منش و کردار انسان چنان مهمّ و عمیق است که رسول اکرم- صلی الله علیه و آله– می‌فرمایند: «انسان بر دین و آیین دوست و هم‌نشین خود است.»

سنایی غزنوی می‌گوید:

منشین با بدان که صحبت بد / گرچه پاکی تو را پلید کند

آفتاب ار چه روشن است او را / پاره ای ابر، ناپدید کند

دانش زبانی: منش: خوی، شخصیّت / پلید: آلوده، ناپاک / ار: اگر / مقیم: ماندگار / دانش ادبی: قالب: قطعه / تضاد: پاک، پلید / واج آرایی «ب» و «ر» / تضمین از گفته پیامبر

بازگردانی: با انسان های بد ننشین؛ زیرا اگرچه تو پاکی، گفتگو با بدان تو را ناپاک می‌کند.

اگر چه آفتاب روشن است؛ اما تکه ابری، می تواند آن را ناپدید و ناپیدا کند.

پیام: دوری از همنشینی با بدان

سعدی در گلستان آورده است:

«هر که با بدان نشیند، اگر نیز طبیعت ایشان در او اثر نکند، به طریقت ایشان متهم گردد.»

دانش زبانی: طبیعت: خلق و خو، سرشت / طریقت: راه و روش / متّهم: کسی که کار بدی به او نسبت داده شود، تهمت زده شده / دانش ادبی: سجع / تضمین از گلستان سعدی

همچنین می‌فرماید:

پسر نوح با بدان بنشست / خاندان نبوّتش گم شد

سگ اصحاب کهف روزی چند  / پی نیکان گرفت و مردم شد

دانش زبانی: خاندان: خانواده، دودمان /  نبوّت: پیامبری / روزی چند: چند روز (صفت مبهم وارون یا مقلوب) / مردم: انسان / دانش ادبی: تلمیح به داستان حضرت نوح و اصحاب کهف / تضاد: خوشی و ناخوشی / تشبیه: سگ اصحاب مردم شد / گم شدن: کنایه از «از دست داده شد»

بازگردانی: پسر نوح با انسان های بد نشست، خاندان پیامبری از او گرفته شد.

سگ اصحاب کهف چند  روزی دنبال انسان های نیک رفت و همانند انسان ارزشمند شد.

نوح: یکی از پیامبران اولوالعزم که سالها قوم خود را به راه راست دعوت کرد؛ اما آنان همچنان بر کج‌رفتاری اصرار ورزیدند. آنگاه خداوند نوح را از طوفانی عظیم با خبر ساخت و نوح با ساختن کشتی، پیروان و خاندان خود و انبوهی از جانداران را از مرگ نجات بخشید.

اصحاب کهف (یاران غار): چند تن از اهالی یونان بودند که در زمان دقیانوس بت پرست، به خداپرستی گراییدند و از بیم دقیانوس به غاری داخل شدند و خفتند. خواب ایشان  309 سال طول کشید و چون از خواب برخاستند یکی از ایشان در طلب غذا به شهر رفت و چون سکه او متعلّق به عهد دقیانوس بود، او را پیش حاکم شهر بردند. دانشمندی در مجلس حاکم، واقعه را دریافت. مردم خواستند ایشان را به شهر آورند. اصحاب کهف راضی نشدند و دعا کردند تا خداوند ایشان را بمیراند.

گلستان سعدی: شیخ، گلستان را به سال  656 هـ. ق آفرید. گلستان به یقین یکی از درخشان‌ترین و استادانه‌ترین نمونه‌های نثر پارسی است که پس از گذشت قرون متمادی هنوز اثری که از حیث فن نگارش و محتوا یارای برابری با آن را داشته باشد، خلق نشده است. نثر گلستان مسجع است؛ یعنی نثری که گوشه چشمی نیز به شعر دارد. زیبایی سبک نگارش گلستان آنچنان در پهنه ادب سرزمین ما به جلوه‌گری پرداخته که بسیاری را به دام تقلید از آن کشانده است. در میان تقلیدکنندگان معتبر سعدی می‌توان از جامی، (صاحب بهارستان) قاآنی، (پدید آورنده پریشان) و همچنین قائم مقام، نام برد. گلستان سعدی علاوه بر دیباچه، دارای هشت باب است که آمیخته به نظم و نثر است.

بابهای گلستان عبارت اند از:  1- در سیرت پادشاهان ۲- در اخلاق درویشان ۳- در فضیلت و قناعت ۴- در فواید خاموشی ۵- در عشق و جوانی ۶- در ضعف و پیری ۷- در تأثیر تربیت ۸- در آداب صحبت

یکی از زمینه‌های اجتماعی گمراه شدن، تأثیر هم‌نشین بد است. همان‌گونه که هم‌نشینی با دوست خوب، عامل مهم گرایش به کارهای نیک است، به تجربه، ثابت‌شده است که انسان، تحت تأثیر رفتار و کردار دوست قرار می‌گیرد و رفیق بد، عامل ویرانگری و یار و همدم نیکوخصال، باعث شکل‌گیری و پرورش شخصیت متعالی انسان است.

دانش زبانی: گرایش: میل / کردار: رفتار / همدم: همنشین، مونس / خصال: ج خصلت، ویژگیها؛ نیکو خصال: دارای اخلاق پسندیده / خصلت: خوی، ویژگی / شخصیت: منش / متعالی: والا

خودارزیابی

۱- در متن درس، چه کسانی به عنوان مشاوران خوب، معرّفی شده اند؟ – پدر و مادر، معلّمان دلسوز و مربّیان باتجربه

۲- به نظر شما چرا سعدی، پسر نوح (ع) را با سگ اصحاب کهف، مقایسه کرده است؟ – زیرا نوح با دوستان بد نشست و گمراه شد. سگ اصحاب کهف یاران خوب یافت و ارزنده شد.

۳- چرا باید از معاشرت با همنشین بد، پرهیز کرد؟ – زیرا انسان، تحت تأثیر رفتار و کردار دوست قرار می‌گیرد. رفیق بد، عامل ویرانگری و انحراف انسان را فراهم می‌کند. همنشینی با بدان باعث می شود خوی و خصلت آنان در ما اثر کند یا اینکه به فساد و بدی متهم گردیم.

۴- ……………………………………….

دانش زبانی

صفت برتر و برترین (صفت‌های سنجشی)

◙ به جمله‌های زیر، توجّه کنید.

◙ حسن، خانه ای بزرگ تر از خانه علی خرید.

زهرا رفتاری دوستانه تر از فرنگیس دارد.

در جمله نخست، خانه حسن با خانه علی مقایسه شده است، در جمله دوم برتری زهرا در مقایسه با فرنگیس بیان شده است.

هر گاه بخواهیم دو چیز را با هم بسنجیم و یکی را بر دیگری برتری بدهیم، از «صفت برتر» یا «تفضیلی» بهره می‌گیریم، در این نمونه‌ها، خانه حسن از نظر اندازه، بزرگ تر از خانه علی و دوستی زهرا بیشتر از فرنگیس، بیان شده است.

نشانه صفت برتر یا تفضیلی، پسوند «تر» است که به آخرِ صفت ساده، افزوده می شود؛ مانند: خنک تر، قوی تر، زیباتر، آسوده تر.

صفت برتر، گاهی وابسته پسینِ اسم قرار می‌گیرد؛ مانند: تبریز هوایِ خُنک تری از یزد دارد.

اکنون به جمله های زیر، توجّه کنید:

◙ آقای حسینی، مهربان ترین معلم مدرسه است.

◙ نثر گلستان سعدی، بهترین نثر ادب فارسی است.

در جمله نخست، آقای حسینی با دیگر معلّمان مدرسه مقایسه شده و مهربان‌ترین آنها توصیف شده است و در جمله دوم، نثر گلستان سعدی با دیگر نثرهای ادب فارسی مقایسه شده و بر همه برتری داده شده است.

نشانه صفت «برترین» یا «عالی» پسوند «ترین» است. این نشانه، همواره به آخر صفت ساده، افزوده می شود.

در صفت برتر، مقایسه میان دو چیز صورت می‌گیرد، امّا در صفت برترین، یک چیز با چیزهای دیگر (یک نمونه با انواع خود) سنجیده می‌شود. صفت برترین، وابسته پیشینِ اسم است مانند: مهربان ترین معلّم

گفت و گو

۱- درباره آیات، روایات و داستان‌ها و اشعار دیگری که درباره دوستی و دوست یابی دوره نوجوانی شنیده یا خوانده اید، گفت وگو کنید. – به اختیار دانش آموز.

۲- درباره بیت زیر، گفت وگو کنید و نتیجه را به کلاس گزارش دهید.

دیدار یار غایب، دانی چه ذوق دارد؟ / اَبری که در بیابان بر تشنه ای ببارد

– به اختیار دانش آموزان

بازگردانی: آیا می‌دانی دیدار دوستی که مدتی غایب بوده است، چه ذوقی دارد؟ مانند اَبری است که در بیابان بر تشنه ببارد.

پیام: دوست خوب می تواند زندگی بخش باشد و ما را در وضعیت های بحرانی و سخت از مرگ و نابودی نجات دهد.

فعالیت های نوشتاری

۱- حرف‌های جدول را به گونه ای به هم بپیوندید که واژه‌هایی از متن درس به دست آید.

۲- واژۀ مناسب را با توجّه به جمله، انتخاب کنید.

 الف) تنهایی، یکی از ………… مصائب است. (سنگین، سنگین‌تر، سنگین ترین)

ب) میهن ما ………… از هر کشور دیگر جهان است . (زیبا، زیباتر، زیباترین)

۳- دو نمونه پرسش اِنکاری از درس‌های پیشین بیابید و بنویسید.

– که تواند که دهد میوه الوان از چوب؟ / یا که داند که برآرد گل صد برگ از خار؟

– چو بفروختی، از که خواهی خرید؟ / متاع جوانی به بازار نیست

۴- مفهوم کلّی حکایت زیر را در یک بند بنویسید.

یکی از بزرگان، پارسایی را گفت چه گویی در حقِّ فلان عابد که دیگران در حقِّ وی به طعنه، سخن‌ها گفته اند. گفت: «بر ظاهرش، عیب نمی‌بینم و در باطنش، غیب نمی‌دانم.»

قلمرو زبانی: پارسا: پاکدامن، پرهیزکار / «را» در پارسایی را: به معنای «از» / در حقِّ: درباره / عابد: پرستشگر، پرستنده، عبادت کننده / طعنه: سرزنش، سرکوفت / قلمرو ادبی: ظاهر، باطن: تضاد / سجع (پایه سجع: نمی بینم، نمی دانم؛ عیب، غیب)

نباید درباره دیگران زود داوری کنیم، همچنین نباید تحت تأثیر گفته دیگران قرار گرفته و زود درباره دیگران قضاوت کنیم.

روان خوانی: دریچه‌های شکوفایی

هلن کلر، زنی نابینا و نویسنده است که برای درک بهتر معجزه آفرینش، ما را به بهره گیری از قابلیت های وجودمان دعوت می کند. اینک خلاصه ای از زندگی او را از زبان خود او می‌خوانیم:

من در تابستان سال ۱۸۸۰ میلادی در ایالت آلاباما متولّد شدم. تا هنگام ناخوشی که مرا از بینایی و شنوایی محروم کرد، در خانۀ کوچکی زندگی می‌کردم که دیوار‌های آن از شاخه‌های عَشَقه و گل سرخ و پیچک پوشیده بود. ابتدای زندگی من مانند دیگران بسیار ساده بوده است. در شش ماهگی می‌توانستم با لکنت زبان بگویم: «حال شما.» یک ساله بودم که به راه افتادم؛ امّا آن روز‌های خوش دیری نپایید. بهاری زودگذر، تابستانی پر از گل و میوه و خزانی زرّین به سرعت سپری شدند. سپس در زمستانی ملال انگیز همان ناخوشی که چشمان و گوش‌های مرا بست، فرارسید و مرا در عالم بی خبریِ طفل نوزادی قرار داد. پس از بهبود، هیچ کس حتّی پزشک نمی‌دانست که من دیگر نه می‌توانم ببینم و نه می‌توانم بشنوم. تدریجاً به سکوت و ظلمتی که مرا فراگرفته بود، عادت کردم و فراموش کردم که دنیای دیگری هم هست.

دانش زبانی: درک: فهم / بهره گیری: استفاده / قابلیت: توانمندی / اینک: اکنون / ناخوشی: بیماری / محروم: بی بهره / عَشَقه: پیچک / دیری: مدتی / پاییدن: ماندن، مراقب بودن / زودگذر: گذرا / خزان: پاییز / زرین: طلایی / سپری شدن: گذشتن / ملال انگیز: خسته‌کننده، موجب رنجش / تدریجاً: کم کم / ظلمت: تاریکی / دانش ادبی: مانند دیگران: تشبیه / چشمان و گوش‌های مرا بست: کنایه از اینکه کور و کرم کرد

یادم نیست که در ماه‌های اوّل بعد از ناخوشی چه وقایعی رخ داد؛ فقط می‌دانم که دست‌هایم همه چیز را حس می‌کرد و هر حرکتی را می‌دید. احساس می‌کردم که برای گفت و گو با دیگران محتاج وسیله ای هستم و به این منظور، اشاره‌هایی به کار می‌بردم؛ ولی فهمیده بودم که دیگران مانند من با اشاره حرف نمی‌زنند، بلکه با دهانشان تکلّم می‌کنند. گاهی لب‌های ایشان را هنگام حرف زدن لمس می‌کردم؛ امّا چیزی نمی‌فهمیدم. لب‌هایم را بیهوده می‌جنباندم و دیوانه وار با سر و دست اشاره می‌کردم. این کار گاهی مرا بسیار خشمگین می‌کرد و آن قدر فریاد می‌کشیدم و لگد می‌زدم که از حال می‌رفتم. والدینم سخت مغموم بودند؛ زیرا تردید داشتند که من قابل تعلیم و تربیت باشم. از طرف دیگر، خانۀ ما هم از مدارس نابینایان یا لال‌ها بسیار دور بود. سرانجام معلّمِ شایسته ای برای من پیدا کردند. مهم ترین روز زندگیِ من که همیشه آن را به یاد دارم، روزی است که معلّم نزد من آمد. این روز سه ماه پیش از جشن هفت سالگی ام بود.

دانش زبانی: وقایع: ج واقعه، رویداد / رخ دادن: اتفاق افتادن / تکلّم کردن: سخن گفتن / جنباندن: تکان دادن / مغموم: غمگین، اندوهگین / تعلیم و تربیت: آموزش و پرورش / مدارس: ج مدرسه / دانش ادبی: دیوانه وار: مانند دیوانگان (وا: ادات تشبیه)

بامدادِ روز بعد معلّمم مرا به اتاقش برد و عروسکی به من داد. پس از آنکه مدّتی با این عروسک بازی کردم، او کلمۀ عروسک را در دستم هِجّی کرد و من که از این بازی خوشم آمده بود، کوشش کردم از وی تقلید کنم. وقتی موفّق شدم حروف را درست با انگشتان هجّی کنم، از شادی و غروری کودکانه به هیجان آمدم. روزی معلّمم مرا به گردش برد و دستم را زیر شیر آب قرار داد. همان طور که مایعِ خنک روی دستم می‌ریخت، کلمۀ آب را روی دست دیگرم هجّی کرد. از آن هنگام حس کردم که از تاریکی و بی خبری بیرون آمده ام و رفته رفته همه چیز را در روشنایی خاصّی می‌بینم.

چون بهار فرا می‌رسید، معلّمم دستم را می‌گرفت و به سوی مزارع می‌برد و روی علف‌های گرم، درس خود را دربارۀ طبیعت آغاز می‌کرد. من می‌آموختم که چگونه پرندگان از مواهب طبیعت برخوردار می‌شوند و خورشید و باران چگونه درختان را می‌رویانند. به این ترتیب، کم‌کم کلید زبان را در دست گرفتم و آن را با اشتیاق به کار انداختم. هر چه بر معلوماتم افزوده می‌شد، و هر چه بیشتر لغت می‌آموختم، دامنۀ  کنجکاوی و تحقیقاتم وسیع تر می‌گشت. معلّم جمله‌ها را در دستم هجّی می‌کرد و در شناختن اشیا کمکم می‌کرد. این جریان چندین سال ادامه داشت، زیرا طفلِ کر و لال یا نابینا به سختی می‌تواند مفاهیم مختلف را از سخن دیگران دریابد. حال حدس بزنید که برای طفلی که هم کر و لال و هم نابیناست، این اشکال تا چه حدّ است. چنین کودکی نه می‌تواند آهنگ صدا را تشخیص بدهد و نه می‌تواند حالات چهرۀ گوینده را ببیند.

دانش زبانی: خاص: ویژه / مزارع: ج مزرعه / مواهب: ج موهبت، بخشش، دهش / رویاندن: رشد دادن / تحقیق: پژوهش / معلومات: دانسته‌ها / هجی کردن: جداگانه تلفظ کردن و مشخص کردن حروف و صداهای یک واژه / اشیا: ج شیء / مفاهیم: ج مفهوم / دانش ادبی: کلید زبان: تشبیه (زبان مانند کلید است که درهای آگاهی و دانش را بر ما باز می کند.)

قدم دومِ تحصیلاتِ من خواندن بود. همین که توانستم چند لغت را هجّی کنم، معلّمم کارت‌هایی به من داد که با حروف برجسته کلمه‌هایی بر آنها نوشته شده بود. لوحی داشتم که بر آن می‌توانستم به کمک حروف، جملات کوتاهی را کنار هم بچینم. هیچ چیز به اندازۀ این بازی مرا شاد نمی‌کرد. پس از آن، کتاب قرائت ابتدایی را گرفتم و به دنبال لغت‌های آشنا گشتم. از این کار لذّت می‌بردم. معلّمم استعداد خاصّی در آموزش نابینایان داشت. هرگز با پرسش‌های خشکِ خود مرا خسته نمی‌کرد. بلکه مطالب علمی را نیز آهسته آهسته در نظرم زنده و حقیقی می‌ساخت. کلاس درس ما بیشتر در هوای آزاد بود و درختان، گل‌ها، میوه، شبنم، باد، باران، آفتاب، پرندگان همه موضوعات جالبی برای درس من بودند. واقعۀ مهمّی که در هشت سالگی برایم پیش آمد، مسافرتم به بوستون بود. دیگر من آن طفل بدخو و بی قراری نبودم که از همه متوقّع باشم که سرم را گرم کنند. در قطار کنار معلّمم آرام می‌نشستم و منتظر می‌ماندم تا آنچه را از پنجرۀ قطار می‌بیند، برایم شرح دهد. در شهر بوستون به مدرسۀ نابینایان رفتم و بسیار زود با اطفال آنجا آشنا شدم و چقدر لذّت بردم، وقتی دریافتم که الفبای آنها عیناً مانند الفبای من است. کودکان نابینا آن قدر شاد و راضی بودند، که من درد خود را در لذّت مصاحبت آنان از یاد بردم.

دانش زبانی: لوح: وسیله‌ای شبیه تخته که شاگردان در قدیم روی آن می‌نوشتند؛ لوحه / قرائت: خواندن، خوانش / خسته: دردمند، آزرده، مجروح / مطالب: ج مطلب / بوستون: شهری در آمریکا / بدخو: بداخلاق / بی قرار: ناآرام / متوقّع: دارای روحیه زیاده خواهی، پرتوقع / اطفال: ج طفل، کودکان / راضی: خرسند (هم آوا← رازی: اهل ری) / مصاحبت: همسخنی / دانش ادبی: پرسش‌های خشکِ: حس آمیزی / سر را گرم کردن: کنایه از مشغول کردن

در ده سالگی حرف زدن را آموختم. قبلاً صداهایی از خود درمی‌آوردم؛ امّا مصمّم شدم که سخن گفتن را بیاموزم؛ معلّم تازه ای برایم آوردند. روش این معلّم آن بود که دستم را به نرمی روی صورت خود می‌کشید و می‌گذاشت که حرکات و وضع زبان و لب‌هایش را هنگام سخن گفتن احساس کنم. هرگز شادی و لذّتی را که از گفتن اوّلین جمله به من دست داد، فراموش نمی‌کنم. این جمله این بود: هوا گرم است. بدین طریق درِ زندان خاموشی من شکسته شد؛ امّا نباید تصّور شود که در مدّت کم توانستم مکالمه کنم. سال‌ها شب و روز کوشیدم و همیشه به کمک معلّم نیازمند بودم.

دانش زبانی: مصمّم: استوار، پابرجا / می‌گذاشت: اجازه می داد / مکالمه: گفت و گو / دانش ادبی: زندان خاموشی: اضافه تشبیهی / در … شکسته شدن: کنایه از «از سکوت نجات یافتن، شروع به سخن گفتن کردن» / شب و روز: تضاد

گاهی در میان تحصیلاتم به سفر می‌پرداختم. این سفر‌ها و بازدید‌ها دامنۀ معلومات مرا وسیع کرد و مرا به درکِ دنیای واقعی واداشت.

دو سال در مدرسۀ کر و لال‌ها درس خواندم. علاوه بر خواندن لبی و تربیت صدا به خواندن حساب، جغرافیا، علوم طبیعی و زبان آلمانی و فرانسه پرداختم. معلّمان این مدرسه می‌کوشیدند که همۀ مزایایی را که مردم شنوا از آن برخوردارند، برای من فراهم کنند.

در شانزده سالگی وارد مدرسۀ دخترانه ای شدم تا خود را برای ورود به دانشگاه آماده کنم. با شور بسیار شروع به کار کردم.

دانش زبانی: پرداختن: مشغول شدن (بن ماضی: پرداخت؛ بن مضارع: پرداز) / معلومات: دانسته ها / درک: فهم / واداشتن: مجبور کردن (بن ماضی: واداشت؛ بن مضارع: وادار) / مزایا: ج مزیّت / دانش ادبی:

پس از سه سال تحصیل در این مدرسه، امتحانات نهایی فرارسید. اشکال کار فراوان بود؛ امّا با سختی و کوشش بسیار همۀ موانع را از سر راه برداشتم تا سرانجام آرزویم برای رفتن به دانشگاه تحقّق یافت. البتّه در دانشگاه هم با اشکالات سابق مواجه بودم. روز‌هایی می‌رسید که سختی و زیادی کار روح مرا افسرده می‌کرد؛ امّا به زودی امید خود را بازمی‌یافتم و دردم را فراموش می‌کردم؛ زیرا کسی که می‌خواهد به دانش حقیقی برسد، باید از بلندی‌های دشوار به تنهایی بالا برود. من در این راه بار‌ها به عقب می‌لغزیدم، می‌افتادم، کمی به جلو می‌رفتم، سپس امیدوار می‌شدم و بالاتر می‌رفتم، تا کم‌کم افقی نامحدود در برابرم نمایان می‌شد. یکی از فنونی که در حین تحصیل آموختم، فنّ بردباری بود. تحصیل باید با فراغ بال و تأنّی انجام گیرد. امتحانات بزرگ ترین دیو‌های وحشتناک زندگی دانشگاهی من بودند امّا من پیوسته پشت این دیو‌ها را به خاک می‌رساندم.

دانش زبانی: موانع: ج مانع / تحقق یافتن: برآورده شدن / سابق: پیشین / مواجه: روبه رو، رویاروی / افسرده: اندوهگین / افق: کرانه آسمان / نمایان: آشکار / فراغ بال: آسایش خیال / تأنّی: درنگ، آهستگی / دانش ادبی: از سر راه برداشتن: کنایه از زدودن / از بلندی‌های دشوار بالا رفتن: کنایه از تحمل سختی ها / افق: مجاز از جهان / امتحانات بزرگ ترین دیو‌های وحشتناک زندگی دانشگاهی من بودند: تشبیه / دیو (دومی): استعاره از امتحانات / پشت کسی را به خاک رساندن: کنایه از شکست دادن

تا حال نگفته ام که تا چه حد به خواندن کتاب علاقه مند بوده ام. کتاب در تحصیل و تربیت من بسیار مؤثّر بوده است. کتاب برای من مانند نور خورشید بود و ادبیّات بهشت موعود. هرگز نقایص جسمی، مرا از هم‌نشینیِ دل‌پذیر دوستانم یعنی کتاب‌هایم باز نداشته است. آنچه خود آموخته ام و آنچه دیگران به من آموخته اند، در مقابل جذبه ای که کتاب به من داده هیچ است؛ امّا سرگرمی من تنها کتاب نیست. موزه‌ها و نمایشگاه‌های نقّاشی و مجسّمه‌سازی برای من منبع سرور است. از گردش در طبیعت و قایق‌رانی بسیار لذّت می‌برم. به نظر من در هر یک از ما به نحوی استعداد ادراک زیبایی‌ها نهفته است. هر یک از ما خاطراتی ناپیدا از زمین، سبزه و زمزمۀ آب داریم که نابینایی و ناشنوایی نمی‌تواند این حس را از ما برباید. این یک حسّ روانی است که در آنِ واحد هم می‌بیند، هم می‌شنود و هم احساس می‌کند.

دانش زبانی: مؤثّر: اثرگذار / موعود: وعده داده شده / نقایص: ج نقیصه، کمبود / جذبه: کشش، جاذبه / سرور: شادی / نهفته: پنهان / ربودن: گرفتن (بن ماضی: ربود، بن مضارع: ربا) / دانش ادبی: مانند نور خورشید بود: تشبیه / ادبیّات بهشت موعود بود: تشبیه / سرگرمی: کنایه

داستان زندگی من، ترجمۀ ثمینه پیرنظر (باغچه بان)

فرصتی برای اندیشیدن

۱- هلن کلر پس از بیمارى به وسیلهٔ کدام یک از حواس پنج گانهٔ خود با جهان خارج ارتباط داشت؟ – لامسه، با حس دستانش

۲- منظور کلر از این جمله‌ها «در این راه بارها به عقب مى لغزیدم، کمى جلو مى رفتم سپس امیدوار مى شدم» چیست؟ – یعنی من در این راه با سختی‌های بسیاری روبارو شدم. به زمین افتادم، اما دوباره تکاپوکنان برخاستم و به خودم امید دادم.

۳- نویسنده چه چیزهاىى را براى خود نور خورشید و بهشت دانسته است؟ – کتاب را

پی دی اف درس چهارم فارسی نهم: همنشین