الفَرَزْدَقُ مِنْ شُعَراءِ العْصَرِ الْأُموی. وُلِد فی مِنطقَهٍ بِالْکُوَیتِ الحالیهِ عامَ ثلَاثَهَ وَ عِشْرینَ بَعْدَ الْهِجرَهِ، وَ عاشَ بِالْبَصرَهِ.
فرزدق از شاعران روزگار اموی است. او در منطقه‌ای در کویت امروزی به سال بیست و سوم هجری زاده شد و در بصره زیست.
فی یوْمٍ مِنَ الْأیامِ جاءَ بِهِ أَبوهُ إلیٰ أَمیرِ الْمُؤمِنینَ عَلی، فَسَألَهُ الْإمامُ عن وَلدهِ؛ فَقالَ:
روزی از روزها پدرش او را نزد امیر مؤمنان علی آورد. امام از وی درباره پسرش پرسید و او گفت:
«هٰذَا ابْنی یکادُ یکونُ شاعِراً عَظیماً.»
این پسرم نزدیک است که شاعری بزرگ شود.
فَقالَ الْأمامُ لِوالدهِ: «عَلّمْهُ القرآنَ.»
پس امام به پدرش گفت: قرآن بیاموزش؛
فَعَلَّمَهُ الْقُرآنَ تَعلیماً؛ ثُمَّ رَحَلَ الفرَزدَقُ إلیٰ خُلَفاءِ بنَی أمُیه بِالشّامِ، وَ مَدَحَهُم وَ نالَ جَوائزهُم.
پس [پدر فرزدق] بی گمان به او قرآن آموخت؛ سپس[فرزدق] به نزد خلیفگان اموی در شام کوچید و آنها را ستود و جایزه‌های ایشان را به دست آورد.
کانَ الفَرَزدق مُحِبّا لِأهلِ البْیتِ وَ کانَ یسْتُرُ حُبَّهُ عِندَ خُلَفاءِ بَنی أُمَیهَ؛
فرزدق دوستدار اهل بیت بود و دوستی‌اش را [نزد] در دربار خلفای بنی امیه می‌نهفت؛
وَلٰکِنَّهُ جَهرَ بِهِ لمَّا حَجَّ هِشامُ بن عَبدالملکِ فی أیامِ أبیهِ.
ولی هنگامی که هشام بن عبدالملک در روزگار پدرش حج می‌گزارد، آن را آشکار کرد.
فَطافَ هِشامٌ وَ لَمّا وَصَلَ إلَی الْحَجَرِ لَمْ یقْدِرْ أن یستلِمَهُ لکِثْرَهِ الِإزْدِحامِ،
پس هشام طواف کرد و وقتی که به حجر الأسود رسید نتوانست که آن را به خاطر شلوغی بسیار مسح کند.
فَنُصِبَ لَهُ مِنْبَرٌ وَ جَلسَ عَلیهِ جُلوسَ الْأُمَراءِ ینَظْرُ إلیَ النّاسِ وَ مَعَهُ جَماعَهٌ مِنْ کبِارِ أهلِ الشّامِ.
پس منبری برایش برپا شد و مانند سرداران روی آن نشست، در حالی که به مردم نگاه می‌کرد و گروهی از بزرگان شامی همراهش بودند.
فَبَینَما ینْظُرُ إلَی الْحُجّاجِ، إذ جاءَ زَینُ العْابدِینَ، فَطافَ بِالبَیت طَوافَ الْأعَاظِمِ،
داشت به حج گزاران نگاه می‌کرد که ناگهان امام زین العابدین آمد و خانه خدا را همچون بزرگان طواف کرد.
فَلمَّا وَصَلَ إلیَ الحجَرِ، ذهَبَ النّاسُ جانِباً، فَاسْتلَمَهُ اسْتلِاماً سَهلاً.
و هنگامی که به حجر الأسود رسید مردم کنار رفتند و آن را به آسانی مسح کرد.
فَقالَ رَجُلٌ مِنْ أهلِ الشّامِ:
مردی شامی گفت:
«مَنْ هٰذَا الذَّی قد سَمَحَ النّاسُ لَهُ بِاستلِامِ الحجَرِ!؟»
این کیست که مردم به او اجازه داده‌اند، حج الأسود را مسح کند؟
خافَ هِشام مِن أنَ یعرفه أهَل الشّامِ و یَرْغَبوا فیهِ رَغبَهَ الْمُحِبّینَ؛ فَقالَ: «لا أَعْرِفُهُ.»
هشام ترسید که شامیان او را بشناسند و همچون عاشقان به او علاقه مند شوند و گفت: او را نمی‌شناسم.
وَ کانَ الفرَزدَقُ حاضِراً. / ترجمه: فرزدق حاضر بود.
فقَالَ الفرَزدَقُ:«أنَا أعرِفُهُ مَعرِفَهً جَیدهً.» / پس فرزدق گفت: من به خوبی می‌شناسمش.
ثم أنْشدَ هٰذِهِ القصیدَه إنشاداً رائِعاً. / ترجمه: سپس این قصیده را به نغزی(جالب) سرود.
هٰذَا الذَّی تَعْرِفُ البَطحْاءُ وَطأْتَه / وَ البیت یعْرِفُهُ وَ الْحِلُّ وَ الحرَمُ
این کسی است که دشت مکّه جای پایش را می‌شناسد. و خانۀ [خدا] و بیرون و محدودۀ اِحرام، او را می‌شناسند.
هٰذَا ابْنُ خَیرِ عِبادِ اللّهِ کُلِّهِم / هٰذَا التَّقی النَّقی الطّاهِرُ الْعَلَمُ
این فرزندِ بهترینِ همۀ بندگان خداست. این پرهیزگارِ پاکِ پاکیزۀ بزرگ تر قوم است.
وَ لَیس قولُکَ: مَنْ هٰذا؟ بِضائِره / اَلعُربُ تعرِفُ مَنْ أنکرتَ وَ العَجَمُ
و این گفتۀ تو که «این کیست؟» زیان رساننده بدو نیست. عرب و غیرعرب کسی را که تو ناشناس شمردی می‌شناسند.
حَول النَّصّ
اُکتُب جَواباً قَصیراً حَسَبَ نَصِّ الدَّرسِ. (جواب کوتاهی بر حسب متن درس بنویس.)
۱- کَیفَ کانَ حُبُّ الْفَرَزدَقِ لِأَهلِ الْبَیتِ عِندَ خُلَفاءِ بَنی أُمَیهَ؟ – کانَ الفَرَزدق مُحِبّا لِأهلِ البْیتِ وَ کانَ یسْتُرُ حُبَّهُ عِندَ خُلَفاءِ بَنی أُمَیهَ.
(دوستداری فرزدق به اهل بیت [نزد] در دربار خلیفگان اموی چگونه بود؟ ـ فرزدق دوستدار اهل بیت بود و دوستی‌اش را [نزد] در دربار خلیفگان اموی می‌نهفت.)
۲- مَن جاءَ بِالفَرزدَقِ إلَی أمیرِ المؤمِنینَ(ع)؟ – جاءَ بِهِ أَبوهُ إلیٰ أَمیرِ الْمُؤمِنینَ عَلی.
(چه کسی فرزدق را نزد امیرالمؤمنین آورد؟ ـ پدرش او را نزد امیرالمؤمنین برد.)
۳- مَتَی جَهَرَ الفَرزدَقُ بِحُبِّهِ لِأهلِ البَیتِ(ع)؟ – جَهرَ بِهِ لمَّا حَجَّ هِشامُ بن عَبدالملکِ فی أیامِ أبیهِ.
(چه زمانی فرزدق دوستداریش به اهل بیت را آشکار کرد؟ ـ دوستداری‌اش را زمانی آشکار کرد که هشام پور عبدالملک در روزگار پدرش حج می‌گزارد.)
۴- أینَ وُلِدَ الفَرزدَقُ؟ وَ أینَ عاشَ؟ – وُلدِ فی مِنطقَهٍ بِالکُوَیتِ الحالیهِ وَ عاشَ بِالْبَصرَهِ.
(فرزدق در کجا زاده شد؟ و در کجا زیست؟ ـ در منطقه‌ای در کویت امروزی زاده شد و در بصره زیست.)
۵- فی أیّ عَصرٍ کانَ الفَرزدَقُ یعیشُ؟ – کانَ الفَرزدَقُ یعیشُ فی العْصْرِ الْأمُوی.
(فرزدق در چه روزگاری می‌زیست؟ ـ فرزدق در روزگار امویان می‌زیست.)
۶- إلَی مَن رَحَلَ الفَرزدَقُ بِالشّامِ؟ – رَحَلَ الفرَزدَقُ إلیٰ خُلَفاءِ بنَی أمُیه بِالشّامِ.
(فرزدق به سوی چه کسی در شام کوچید؟ ـ فرزدق به سوی خلیفگان اموی در شام کوچید.)
