شعرهای میهنی، برای بیان حسّ غرور، عظمت و افتخار ملّی سروده می‌شوند. به هنگام خواندن این گونه متن‌ها باید با حفظ استواری کلام و تأکید بر واژگان کلیدی متن، همچون«وطن …» لحن مناسب و آهنگ حماسی را به کار گرفت.
ایران سرزمین بزرگ و عزیز و شکوهمند است. سرزمینی که دین و زبان و فرهنگ و جسم و جان من و تو در آن پرورش یافته و اکنون پاره‌ای از پیکره ماست.
اگرچه در طول تاریخ ستم‌ها و گزند‌های فراوانی دیده، اما هرگز ایمان، عزت و اراده استوار خود را از دست نداده است.
میهنی که در دوران دفاع مقدس، لحظه‌های تلخ و شیرین بسیاری را به چشم دیده و گرمی خون دلاوران را بر پیکر خود احساس کرده است و شهدای بسیاری را در دل خود جای داده و از گستاخی و بی رحمی‌های دشمن، خون دلها خورده است.
در دوران جنگ تحمیلی، خیل عظیم نوجوانان و جوانان بسیجی و جان برکفان ارتشی و سپاهی، این پهنه خدایی را به بنیانی استوار و سدی نفوذ ناپذیر و پایدار در برابر هجوم وحشیانه صدام و حامیان آمریکایی او تبدیل کرد.
در آن ایام که دشمن، از آسمان و زمین آتش بمب و موشک بر سر مردم بیگناه این سرزمین فرومیریخت، ایران سرافراز هرگز رنگ نباخت و بر خود نلرزید و جنب و جوش خود را رها نکرد برجا ماند و درس پاکی، پایداری و پاسداری را به انسان‌های آزاده و دل زنده جهان آموخت.
آری در دوران دفاع مقدس جوانان مومن و سربازان شجاع این ملت در برابر تازش دشمن به لطف پروردگار مهربان، حماسه‌های شگفت‌انگیز آفریدند و پس از پایان جنگ تحمیلی، همت و تلاش همه سربازان سربلند و دلاوران رشید با علم و دانش و تخصص و تعهد درآمیخت، تا حافظ آبروی این سرزمین آسمانی و بیانگر فکر ایرانی باشد.
امروز نوجوانان شاداب وبا ایمان و جوانان سرزنده و پاک آیین میهن اسلامی همانند قلل استوار پایدارند که مایه عزت و افتخار نسل‌های امروز و فردایند و سیمای وطن را به زیور و شکوه خلاقیت و نوآوری می‌آرایند و به لطف خداوند بزرگ در همه عرصه‌ها و میدان‌ها پرچم ایران اسلامی را با سرود سرفرازی و آزادمنشی برخواهند افروخت.
۱– ای وطن ای دل مرا مأوا / ای وطن ای تن مرا مسکن
بازگردانی: ای وطن، ای که پناه دل من هستی و خانه ای برای تن منی. ( تو مایه امنیت و آرامش من هستی)
۲– ای وطن ای تو نور و ما همه چشم / ای وطن ای تو جان و ما همه تن
بازگردانی: ای وطن! تو مانند نور تابناکی هستی و ما نیز همچون چشمانی که برای دیدن به نور احتیاج دارند. تو همچون روحی در کالبد ما هستی و در وجود ما جای داری.
۳– نکته ای گویمت که گر شنوی / شاد، مانی به جان و زنده به تن
بازگردانی: نکته و مطلب مهمی را به تو می‌گویم که اگر آن را بشنوی شاد و خوشحال می‌گردی و روح و جانت تازه می‌شود.
۴– آدمی را چو هفت مهر به دل / نَبُوَد کم شمار از اهریمن
بازگردانی: اگر آدمی را دیدی که هفت محبت در دلش جا ندارد، او نه تنها در شمار آدمیان نیست؛ بلکه می‌توان در شمار شیاطین به حساب آوردش!
۵– مهر ناموس و زندگانی و دین / عزّت و خاندان و مال و وطن
بازگردانی: محبت این هفت تا : ناموس، زندگی، دین، عزت، خاندان، مال و وطن
۶– و آن که حبّ وطن نداشت به دل / مرده زان خوب تر به باور من
بازگردانی: اما هر کس که حب و عشق به وطن در دلش نباشد، به باور من، مرده از او بهتر است!
ادیب الممالک فراهانی
۱- در متن درس، سرزمین ایران با چه ویژگی‌هایی توصیف شده است؟
۲- دربارۀ ارتباط حدیث «حبُّ الوطنِ مِنَ الایمان» با محتوای درس، توضیح دهید.
۳- به نظر شما برای عزّت و سربلندی ایران اسلامی در عرصه‌های جهانی چه باید کرد؟
به جمله‌های زیر، توجّه کنید.
۱- آن قهرمان، پیروز شد.
۲- من این میز را ساختم.
در هر دو گروه اسمی مشخص شده، کلمۀ (آن، این) پیش از اسم «صفت اشاره» است که دربارۀ دوری و نزدیکی آن اسم توضیح می‌دهد. چون صفت اشاره قبل از اسم می‌آید اسم، «وابستۀ پیشین» خوانده می‌شود. اکنون جمله‌های زیر را بخوانید:
۳- چهار دانش آموز به همان کلاس آمدند.
۴- اوّلین گروه در همین مسابقه پیروز شدند.
به گروه‌های اسمی مشخص شده در جمله‌های ۳ و ۴ توجّه کنید. در هر دو گروه اسمی، کلمه ای که قبل از اسم آمده است، صفت شمارشی است و دربارۀ شمار اسم توضیح می‌دهد.
اعداد اصلی (یک، دو، سه و …) و ترتیبی (اوّلین، دومین، سومین و …) صفت شمارشی هستند. صفت‌های شمارشی که پیش از اسم می‌آید ، وابستۀ پیشین اسم نامیده می‌شود. اکنون گروه‌های اسمی جمله‌های ۱ تا ۴ را به هسته و وابسته، تقسیم می‌کنیم.
| گروه اسمی | ||
| وابستۀ پیشین | وابستۀ پیشین | هسته |
| صفت اشاره | صفت شمارشی | |
| آن | – | قهرمان |
| این | – | میز |
| چهار | دانش آموز | |
| همان | – | کلاس |
| اوّلین | گروه | |
| همین | – | مسابقه |
۱- نمونه هایی از زیبایی ها و جاذبه های شهر و استان خود را بیان کنید.
۲- دربارۀ راه های حفظ منابع طبیعی کشور عزیزمان، ایران، گفت وگو کنید.
۱- چهار واژۀ مهم املایی از متن درس بیابید و برای هر کدام، یک متضاد و یک مترادف بنویسید.
۲- جمله های زیر را به اجزای آن تجزیه کنید؛ سپس هسته و نوع وابستۀ گروه های اسمی را مشخص کنید.
◙ دشمن بی رحم، بمب بر مردم بی گناه، فرومی ریخت.
◙ این ملّت شجاع، در هشت سال، حماسه‌های شگفت انگیز آفریدند.
| نهاد | مفعول | متمّم | فعل |
| دشمن بی رحم | بمب | بر مردم بی گناه | فرومی ریخت |
| این ملّت شجاع | حماسه‌های شگفت انگیز | در هشت سال، | آفریدند |
۳- در متن درس، یک تشبیه بیابید و رکن های اوّل و دوم آن را مشخص کنید.
الفبای خطّ فارسی در مقایسه با الفبای خط‌های مشهور دنیا، پر نقطه ترین است؛ بنابراین، در نوشتن املا لازم است حرف‌های یک نقطه ای، دو نقطه ای و سه نقطه ای را بشناسیم و نقطۀ هر حرف را در جای خاصّ آن قرار دهیم. مثال: نزد، ترد، بنی، نبی
ای وطن من
ای ایستاده در چمن آفتابی معلوم
وطن من!
ای تواناترین مظلوم
تو را دوست دارم!
ای سرزمین من، ای استوار در سرسبزی، ای آفتاب آشکار، ای مظلوم‌ترین سرزمین که تواناترین سرزمین هستی. تو را دوست دارم.
ای آفتاب شمایل دریا دل
که نام خیابان‌هایت را شهیدان برگزیده‌اند
ای وطن که صورتت مانند آفتاب و دلت همچون دریا است. ای وطن که نام شهیدان بر خیابان‌هایت است
ای فروتن نیرومند!
ایستاده‌ایم در کنار تو، سبز و سربلند
ای وطن متواضع و قدرتمند من! ما در کنار تو سبز و شاداب و با افتخار ایستاده‌ایم
و تو آن درخت گردوی کهنسالی
و بیش از آنکه من خوف تبر را نگرانم،
تو ایستاده‌ای
و تو مانند درخت گردوی کهنسال، باعظمت و ابهت، هستی. بیشتر از آنکه من از ترس تبر نگران باشم تو استوار ایستاده‌ای
و پسران تو
مردان نیایش و شمشیرند
پسران این سرزمین، خدا را عبادت می‌کنند و با ظلم مبارزه می‌کنند
و مادران صبوری داری
و پدرانی به غایت، جرئت‌مند.
و مادرانی بسیار شکیبا و پدرانی کاملا شجاع داری
دوست دارم تو را
آن‌گونه که عشق را
دریا را
آفتاب را …
تو را دوست دارم همانطور که عشق و دریا و آفتاب را دوست دارم
ای مجمع‌الجزایر گلها، خوبی‌ها!
ای بهار استوار!
ای اقیانوس مواج عاطفه و خشونت …،
ای شکیبای شکوهمند!
ای مجموعه همه زیبایی ها و خوبی‌ها
ای سرزمین پرمحبت با دوستان و پرخشونت با دشمنان
ای شکیبا و صبور و پرشکوه
کجای زمین از تو عاشق‌تر است؟ …
کدام سرزمین و کشور از تو عاشق‌تر و زیباتر است؟
من از تو برنمی‌گردم تا بمیرم
و مرگ در کنار تو زندگی است
تو را دوست می‌دارم …
من به تو پشت نمی‌کنم و همیشه در کنارت هستم تا روزی که بمیرم و مردن در کنار تو همان زندگی است (شهیدان زنده‌اند). تو را دوست دارم
چقدر به اقیانوس می‌مانی!
برای تو و به خاطر تو
ای پهلوان فروتن!
خدا چقدر مهربانی‌اش را وسعت داد
چقدر مانند اقیانوس وسیع و باعظمت هستی
ای دلاورمتواضع، خداوند چقد به خاطر تو و برای تو، مهربانی‌اش را گسترده است.
در دورهای کویر طبس
آن اتفاق
یادت هست؟
آن اتفاق در کویر دور افتاده طبس را یادت هست؟
نه من بودم و نه هیچ‌کس
خدا بود و گرد باد…
هیچ‌کس نبود و فقط خدا بود و گرد باد و طوفان شن
(اشاره به واقعه‌ای دارد که چند هلی‌کوپتر آمریکایی قرار بود مخفیانه وارد شوند و طوفان شن باعث سقوط و عقب نشینی آنها شد.)
وطن من، آه ای پوپک مودب!
ای رویین‌تن متواضع!
ای متواضع رویین‌تن!
ای وطن من!
ای سرزمین من، ای هدهد مودب و باشخصیت، سرزمین قوی و پرزور و متواضع، ای افتاده‌ترین نیرومند ای میهن من.
معنی لغات شعر ای وطن من:
شمایل: شکل و صورت
فروتن: افتاده و بی‌تکبر
خوف: ترس
به غایت: بی‌نهایت
پوپک: هدهد
متواضع: افتاده و خاکی
رویین‌تن: قوی و پرزور
