تتتت
تتتت
تتت
دیباچه
از آن رو که آزادی، دادگستری و آشتی در جهان بر این شالوده استوار است که بپذیریم همهٔ هموندان خانوادهٔ بشری در سرشت ارجمندند و حقوق گسست‌ناپذیر و همترازی دارند،
و از آنجا که خوارداشت حقوق بشر و پایمال کردن آن به کردارهای ددمنشانه می‌انجامد و وجدان بشری را برمی‌آشوبد،
و از آن رو که والاترین آرمان همگنان، آفرینش جهانی است که در آن هر شهروندی از آزادی سخن و امنیت برخوردار باشد،
و از آنجا که قانون می‌باید از حقوق بشر دفاع کند؛ نه اینکه شهروندان خودسرانه ناگزیر به خیزش علیه ستم و بیداد گردند،
و از آن رو که می‌شاید روابط دوستانه میان ملتها گسترش یابد،
و از آنجا که مردمان سازمان ملتها در فرمان‌نامه‌ای آشکارا بازگفته‌اند که به حقوق اولیه بشر، به بزرگ‌منشی و گرامی‌داشت انسان و به برابری حقوق زن و مرد باورمندند و برآنند که با آزادی بیشتر، پیشرفت اجتماعی و زندگانی بهتری را [برای همگان] فراهم آورند،
و از آن رو که کشورهای عضو سوگند خورده‌اند که ضمن همکاری با سازمان ملل، احترام متقابل جهانی، پایش حقوق بشر و آزادی‌های اساسی را بگسترانند،
و نظر به اینکه بسیارارزنده است که همگنان از این حقوق و آزادی‌ها آگاهی یابند تا این پیمان‌نامه کاملا به کار بسته شود،
بنابراین هم‌اکنون
نشست عمومی،
این آگهی‌نامه جهانی حقوق بشر را سرلوحه همه مردمان و همه ملتها برای رسیدن به کامیابی قرار می‌دهد و آن را جار می‌زند تا هر شهروندی و هر سازمان اجتماعی این آگهی‌نامه را پیوسته در ذهن داشته باشد و بکوشد این آگهی‌نامه را بیاموزد و بیاموزاند و احترام به آزادی و این حقوق را بگستراند و برای گسترش آن، اقدامات پیشروانهٔ ملی و فراملی به انجام برساند و استواردل شود که احترام به آزادی و این حقوق در میان مردمان اعضای ملتش و میان مردمان قلمروهای زیر فرمانش به رسمیت شناخته می‌شود و پاس داشته می‌آید.
بند ۱ام
یکایک افراد بشر در بزرگ‌منشی و حقوق، آزاد و برابر زاده می‌شوند. به همگان خرد و وجدان ارزانی شده است و همگان باید با یکدیگر برادرانه رفتار کنند.
بند ۲ام
می‌سزد که مردم از همه گونه حقوق و آزادی‌هایی که در این آگهی‌نامه یاد شده است برخوردار شوند و نباید به هیچ سان نابرابری [میان شهروندان] باشد؛ نابرابری‌هایی همچون نابرابری نژادی، رنگی، جنسیتی، زبانی، دینی یا نابرابری به خاطر باور سیاسی یا هر باور دیگری، نابرابری به خاطر خاستگاه ملی یا خاستگاه اجتماعی، نابرابری به خاطر دارایی، به خاطر زادگاه یا موقعیت‌های دیگر. افزون بر این نباید به خاطر جایگاه سیاسی، قلمرو قضایی یا قلمرو فراملی کشور یا به خاطر قدرتی که فرد به آن وابسته است هیچ نابرابری باشد، چه کشور خودگردان است چه زیر سرپرستی چه وابسته یا زیر هر گونه محدودیت در حق حاکمیت.
بند ۳ام
زندگانی، آزادی و امنیت فردی برای هر شهروندی می‌سزد.
بند ۴ام
نباید هیچ کس در بردگی یا بندگی نگاه داشته شود. بردگی و دادوستد برده به هر شکلی می‌باید ناروا اعلان گردد.
بند ۵ام
هیچ کس نباید شکنجه شود، به وی ستم گردد یا کیفر یا رفتار تحقیرآمیز و غیرانسانی ببیند.
بند ۶ام
می‌سزد که شهروندان در هر کجا فراروی قانون «انسان» به شمار روند.
بند ۷ام
همگنان فراروی قانون هم‌ارزش‌اند و می‌سزد که قانون بدون هیچ گونه نابرابری از همگان پشتیبانی کند. می‌باید که قانون روباروی هر نابرابری که این آگهی‌نامه را نقض می‌کند یا روباروی هر گونه تحریکی که به نابرابری می‌انجامد از شهروندانش پشتیبانی کند.
بند ۸ام
می‌شاید که هر فردی به خاطر نقض حقوق اولیه‌اش که قانون اساسی یا قانون عادی به او بخشیده است به دادگاه‌های شایسته ملی دسترسی داشته باشد.
بند ۹ام
هیچ کس نباید خودسرانه دستگیر یا بازداشت شود یا خودسرانه شهربند گردد.
بند ۱۰ام
می‌باید که دادگاه ناوابسته و بی طرف به هر شهروندی فرصت دفاع کافی و علنی بدهد تا روباروی هر گونه اتهام جزایی علیه اش به حقوق و تکالیفش رسیدگی کند.
بند ۱۱ام
۱- هر کس که به جرم جزایی متهم شود می‌سزد که پیش از اثبات جرمش در دادگاه علنی، فراروی قانون بی گناه قلمداد گردد. دادگاه می‌باید همهٔ حقوق وی را برای دفاع از خودش تضمین کند.
۲- هیچ کس نباید به سبب رفتاری یا ترکی که در زمان گزاردن آن به موجب قانون ملی یا فراملی جرم نبوده گنه‌کار به شمار رود؛ همچنین نباید کیفری سخت‌تر از آن چه در زمان گزاردن جرم جزایی برایش در نظر گرفته شده بوده، بر او بار شود.
بند ۱۲ام
نمی‌شاید خودسرانه به حریم شخصی، حریم خانوادگی، حریم کاشانه یا اقامتگاه شهروندان دست‌درازی شود و نمی‌باید به بزرگ‌منشی و آبروی شهروندی بی‌آزرمی شود. می‌سزد که قانون روباروی هر دست‌درازی یا بی‌آزرمی‌ای از شهروندانش پشتیبانی کند.
بند ۱۳ام
۱- رواست که هر شهروندی آزادانه آمدشد درون‌استانی یا برون‌استانی داشته باشد یا در هر بخش کشورش کاشانه بجوید.
۲- رواست که هر شهروندی هر کشوری از جمله کشور خودش را وانهد یا به کشور خودش از نو بازآید.
بند ۱۴ام
۱- می‌شاید که هر شهروندی به خاطر آزار و شکنجه، کشور دیگری را برای پناهندگی بگزیند یا به کشور دیگری پناهنده شود.
۲- این حقوق موارد پیشرو را دربرنمی گیرد: پیگرد قانونی به دلیل جرم‌های غیرسیاسی یا رفتارهای ناساز با هدف‌ها و بنیان‌های ملت‌های همبسته.
بند ۱۵ام
۱- هر شهروندی سزاوار داشتن تابعیت است.
۲- هیچ کس را نمی‌توان خودسرانه از تابعیتش بی بهره کرد یا از حق تغییر تابعیت بازداشت.
بند ۱۶ام
۱- رواست که مردان و زنان برنا بدون هیچ محدودیت نژادی، ملی، یا دینی با یکدیگر پیوند زناشویی ببندند و خانواده بسازند. در زمان پیوند یا هنگام جدایی می‌سزد که همسر و شوی در همه امور مربوط به زناشویی حقوقی برابر داشته باشند.
۲- زناشویی می‌باید آزادانه و فقط با خرسندی کامل هر دو جفت انجام گیرد.
۳- خانواده یگان بنیادین و طبیعی جامعه است. می‌سزد که جامعه و دولت از خانواده پشتیبانی کند.
بند ۱۷ام
۱- داشتن دارایی چه به تنهایی چه انباز با دیگران حق هر کس است.
۲- نمی‌باید هیچ کس را خودسرانه از دارایی‌اش بی‌بهره کرد.
بند ۱۸ام
می‌سزد که همگان دارای آزادی اندیشه، آزادی وجدان و آزادی دین باشند: این حق شامل آزادی دین‌گردانی یا دگراندیشی، آموزش دینی و برگزاری آیین‌های دینی می‌شود چه به تنهایی چه گروهی با دیگران چه در میان توده مردم چه به هنگام خلوت.
بند ۱۹ام
می‌سزد که هر کس آزادی عقیده و آزادی بازگفت عقیده‌اش را دارا باشد. این حق موارد پیشرو را دربرمی‌گیرد: آزادی در داشتن عقیده بدون نگرانی از دخالت و بازجویی، دریافت اطلاعات و نظر، همرسانی اطلاعات و نظر، با هر رسانه‌ای و بدون هیچ ملاحظات مرزی.
بند ۲۰ام
۱- هر فردی حق دارد که آزادانه به انجمن‌ها و گردهمایی‌های آشتی‌جویانه دسترسی داشته باشد.
۲- هیچ کس را نباید واداشت که به انجمنی بپیوندد.
بند ۲۱ام
۱- می‌سزد که هر شهروندی، مستقیم یا از راه گزینش آزادانهٔ نمایندگانش در اداره کشورش دستی داشته باشد.
۲- می‌شاید که هر کس در کشورش به طور برابر به خدمات همگانی دسترسی داشته باشد.
۳- می‌باید اراده مردم پایه‌های اعتبار دولت را بسازد. این اراده می‌باید در گزیدمان‌های واقعی و دوره‌ای با حق رأی برابر و همگانی آشکار گردد. رأی‌گیری می‌باید پنهانی برگزار گردد و روند رأی‌گیری نیز می‌باید آزاد و برابر باشد.
بند ۲۲ام
می سزد که شهروندان، دارای امنیت اجتماعی باشند و روا ست که هر شهروندی از راه کوشش ملی و همکاری فراملی و برحسب سازمان‌ها و منابع هر دولت، حقوق فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خود را که لازمه بزرگ‌منشی و پیشرفت آزادانه شخصیتش است به دست آورد.
بند ۲۳ام
۱- حقوق پیشرو سزاوار همه شهروندان است: حق گزیدن آزادانه کار، حق وضعیت دلخواه و عادلانه کار و حق حمایت به هنگام بیکاری.
۲- می‌شاید که همه شهروندان بدون نابرابری با کار یکسان و برابر مزد یکسان و برابر دریافت کنند.
۳- هر کس که کار می‌کند سزاوار دریافت دستمزد منصفانه و درخور است تا برای خود و خانواده‌اش زندگانی‌ای فراخور منش انسانی‌اش فراهم آورد؛ نیز می‌باید در صورت لزوم از پشتیبانی اجتماعی تکمیلی نیز برخوردار گردد.
۴- هر کس حق دارد برای پاسداشت منافعش، واحدهای تجاری‌ای را بنیاد نهد یا به واحدهای تجاری بپیوندد.
بند ۲۴ام
هر فردی سزاوار آسایش و آرامش است. این حق شامل ساعت‌های کاری محدود و منطقی، مرخصی های دوره ای همراه با دریافت مزد می‌گردد.
بند ۲۵ام
۱- می سزد که هر فردی از زندگانی استاندارد برخوردار باشد؛ زندگانی که برای تندرستی و سلامتی خود و خانواده اش مناسب است. این حق موارد پیش رو را دربرمی گیرد: خوراک، پوشاک، خانه، مراقبت پزشکی، خدمات اجتماعی ضروری، همچنین حق حمایت هنگام بیکاری، بیماری، ناتوانی، بیوگی، سالمندی یا دیگر کمبودهای معیشت در وضعیت های خارج از کنترل او.
۲- مادر و نوزاد در دوره زایمان و نوزادی، سزاوار مراقب و یاری ویژه‌اند. همه کودکان چه آنانی که زاده زناشویی‌اند چه نه می‌باید از حمایت اجتماعی یکسان برخوردار باشند.
بند ۲۶ام
۱- می شاید که هر فردی دانش بیاموزد. آموزش و پرورش می‌باید، دست‌کم در دبستان و پایه‌های آغازین رایگان باشد. پایه دبستان می‌باید اجباری باشد. فرهیزش حرفه‌ای و فنی باید در دسترس همگان باشد و آموزش عالی می‌باید به طور برابر بر پایه شایستگی در دسترس همگان قرار بگیرد.
۲- آموزش و پرورش می‌باید به سوی پیشرفت همه جانبه بشر رهنمون شود و احترام به حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین را نیرو بخشد. آموزش می‌باید سازگاری، نرمش و دگرپذیری، دوستی میان همه ملتها، دوستی میان همه گروه‌های دینی و نژادی را گسترش دهد؛ همچنین باید به برنامه‌های ملت‌های همبسته برای حفظ آشتی یاری برساند.
۳- سرپرستان خانواده با حق اولویت می‌توانند نوع آموزشی را که به کودکانشان داده می‌شود برگزینند.
بند ۲۷ام
۱- رواست که هر فردی آزادانه در فعالیت های فرهنگی جامعه خود مشارکت کند؛ از هنرها برخوردار شود و در پیشبرد علم نقش بیافریند و از منافعش بهره‌مند شود.
۲- رواست که هر کس منافع مادی و اخلاقی خودش را پاس بدارد. منافعی که ناشی از فرآورده‌های هنری، ادبی یا علمی است و او پدیدآور آنها ست.
بند ۲۸ام
هر کسی سزاوار داشتن نظام اجتماعی و فراملی است که در آن نظام، حقوق و آزادی‌هایی که در این آگهی‌نامه مطرح شده است به تمامی عملی گردد.
بند ۲۹ام
۱- هر فردی نسبت به جامعه‌ای که پیشرفت آزادانه و همه جانبه او را فراهم کرده است وظایفی دارد.
۲- هر کس در استفاده از حقوق و آزادی‌هایش می‌تواند تحت محدودیت‌هایی قرار گیرد که صرفا قانون برای هدف ایمن‌سازی و به رسمیت شناختن و احترام به حقوق و آزادی‌های دیگران و اجتماعات تعیین کرده است تا بایدونبایدهای اخلاقی، نظم عمومی و رفاه همگانی در جامعه مردم‌سالار شکل گیرد.
۳- این حقوق و آزادی‌ها نباید در هیچ موردی ناساز با هدف‌ها و بنیان‌های ملت‌های همبسته به کار بسته شود.
بند ۳۰ام
هیچ بندی از این آگهی‌نامه نباید به گونه‌ای گزارش شود که برای دولت، گروه یا فرد، حقوقی را در نظر بگیرد که به نابودی حقوق و آزادی‌هایی که در این آگهی‌نامه گنجانده شده بینجامد.
ترجمان: سعید جعفری