فهرست عربی پایه هشتم
سخنی با دبیران، مدیران، گروه های آموزشی و اولیای دانش آموزان
برای تدریس این کتاب باید:
۱- کتاب عربی پایۀ هفتم را تدریس کرده باشید.
۲- دورۀ آموزشی ضمن خدمت را گذرانده باشید.
۳- کتاب معلمّ را تهیّه کنید؛ فایل کتاب معلّم در سایت گروه عربی است.
خدای را سپاس که به ما توفیق دوباره داد؛ تا با نگارش این کتاب به نوجوانان کشور عزیزمان خدمتی فرهنگی کرده باشیم.
رویکرد «راهنمای برنامۀ درسی عربی» براساس «برنامۀ درسی ملّی»، «پرورش مهارتهای زبانی به منظور تقویت فهم متون دینی و کمک به زبان و ادبیاّت فارسی» است. شیوۀ کتاب، متن محوری است. انتظار می رود، دانش آموز بتواند در پایان سال تحصیلی متون سادۀ عربی را درست بخواند و معنای آن را بفهمد. در این کتاب ۲۲۴ واژۀ جدید به کار رفته؛ امّا بخش زیادی از ٣۵۴ واژۀ سال گذشته نیز تکرار شده است. تألیف کتاب بر اساس اسناد بالادستی «قانون اساسی»، «برنامۀ درسی ملی» و «راهنمای برنامۀ درسی» انجام شده است. برنامۀ درسی ملی نقشۀ راه برای تألیف همۀ کتابهای درسی است. راهنمای برنامۀ درسی عربی نیز که در «شورای برنامه ریزی درسی عربی» تهیه و تنظیم شده، نقشۀ راه برای تألیف کلّیّۀ کتابهای درسی عربی است.
در نگارش کتاب به تجربیات موفق کتاب های عربی پیشین توجّه شده است و جا دارد از همۀ نویسندگان کتاب های درسی عربی پیشین تشکّر گردد.
کلمات به کار رفته در این کتاب، پرکاربردترین واژگان زبان عربی است که در قرآن، احادیث و روایات و نیز در زبان و ادبیاّت فارسی بسیار به کار رفته اند. تصاویر، عبارات و متون کتاب افزون بر هدف اصلی؛ تا اندازه ای ابعاد تربیتی و فرهنگی نیز دارند.
مهم ترین توصیه ها دربارۀ شیوۀ تدریس و ارزشیابی کتاب
۱- این کتاب در ده درس تنظیم شده است. هر درس در دو جلسۀ آموزشی تدریس می شود.
۲- دانش آموز در آغاز راه یادگیری زبان عربی است. شایسته است معلم به مطالب کتاب بسنده کند و مطالب اضافی آموزش ندهد؛ زیرا آنچه را دانش آموز باید بیاموزد، به تدریج فراخواهد گرفت.
۳- کار عملی در کتاب عربی تهیۀ انواع کاردستی نیست؛ بلکه کارهایی مانند مکالمه، نمایش، سرود، ترجمۀ تصویری و داستان نویسی است.
۴- از طرح سؤالاتی در زمینۀ ترجمۀ فارسی به عربی خودداری شود؛ زیرا چنین سؤالاتی جزء اهداف نیست. دانش آموز باید بتواند جملۀ عربی را بخواند و ترجمه کند و البتّه قدرت تشخیص درست از نادرست را نیز داشته باشد. (در بخش مکالمه، یعنی پاسخ گویی به کلمات پرسشی این استثنا وجود دارد؛ زیرا در مکالمه باید بتواند پاسخ کوتاه دهد که انتظار در حدّ یک یا نهایتاً دو کلمۀ ساده است و نظر به لزوم سرعت عمل در پاسخ دهی به سؤال شفاهی، رعایت ظرافت های دشوار و فنی زبان فعلاً لازم نیست.)
۵- تبدیل افعال و ضمایر از اهداف این کتاب نیست و باید از طرح چنین سؤالاتی در هر آزمونی خودداری کرد؛ مثال:
این جمله را به جمع تبدیل کنید: هٰذِەِ المَرأهُ ذهَبتْ إلی بیَتِها.
در جای خالی کلمات مناسب بنویسید: هُم رَجَعوا مِنْ سَفْرتِهِم أمْسِ.
….. …. مِنْ سَفْرتِهِم غدَاً.
۶- از آن جا که باید دانش آموزان متن درس را ترجمه کنند و در متن درس هایی مانند درس چهارم فعل هایی مانند یَذهب، یَرجع و یَسمع ترجمه نشده اند؛ لذا شایسته است در ابتدای درس، کلیدواژہ های تصویریِ درس مختصری توضیح داده شوند تا دانش آموز در ترجمه دچار اشکال نشود.
۷- هدف در آزمون روخوانی، درست خواندن است. بدیهی است برگزاری آزمون شفاهی در یک روز امکان پذیر نیست. بنابراین، آن چه را دانش آموز در طول سال تحصیلی می خواند و مجموعۀ فعّالیت های شفاهی او، نمرۀ شفاهی اش را تشکیل می دهد. دانش آموز در آغاز در مهارت خواندن و شنیدن نیاز به تکرار و تمرین دارد و به تدریج، این مهارت تقویت می گردد. لذا ملاک نمره دهی، بهترین و آخرین وضعیت دانش آموز است.
۸- به منظور تسهیل آموزش و صرفه جویی در وقت، در بسیاری از جاهای کتاب جای کافی برای نوشتن ترجمه و حلّ تمرین در نظر گرفته شده تا نیازی به دفتر تمرین نباشد. رونویسی از مطالب کتاب لازم نیست.
۹- هر چند کتاب کار در آموزش هر زبانی مناسب است؛ امّا تجربۀ تلخ نشان داده است، اغلب کتاب های کار زمینۀ انحراف از مسیر صحیح آموزش را فراهم می کنند و با طرح مباحث غیر ضروری، خارج از اهداف و سؤالات معمّاگونه، قاعده مدارانه و شبیه به کنکور و حجم سنگین و غیرمنطقی، زمینه را برای دور افتادن از اهداف آموزشی و آسیب رساندن به روند آموزش فراهم می کنند. نداشتن کتاب کار بهتر از داشتن کتاب کار نامناسب است.
۱۰- از بخش «أربعینیّات» علاوه بر ترجمۀ عربی به فارسی و کاربرد واژگان می توان در تقویت مهارت شفاهی به صورت گفت وگوی میان دانش آموزان نیز بهره بُرد. تحمیل حفظ عین عبارات این بخش بر دانش آموز از نظر آموزشی نادرست است. فراگیر می تواند تغییراتی مانند کاهش و افزایش در متن انجام دهد.
از بخش قرآنیات نیز همانند متن آغازین هر درس سؤال طرح می شود.
۱۱- هرچند تدریس فعل به شیوۀ بومی سازی است؛ امّا اشکالی ندارد که در پایانِ آموزش به منظور تثبیت آموخته ها به شیوۀ مرسوم در صرف عربی عمل کرد؛ امّا در هر حال هدف حفظ طوطی وار صرف فعل نیست. دانش آموز باید ضمایر متصّل (شناسه ها) را بشناسد؛ مثلاً با دیدن «تُم» در فعل هایی مانند «کتَبْتم»، «ذهَبْتم» و «جَلسْتم» و دیدن «تـ + …+ ون» در فعل هایی مانند «تَکتْبُونَ»،«تَذْهَبونَ» و «تَجْلسِونَ» معنای آن ها را تشخیص بدهد؛ نه این که فعل های ماضی یا مضارع را صرف کند تا به «فعَلْتم» و «تَفْعَلونَ» برسد، آن گاه معنای آن ها را تشخیص بدهد.
همین که دانش آموز فعلِ «ذهَبوا» را در جمله ای مانندِ «الَطلُّاّبُ إلیٰ مَدرَسَتِهِم» درست معنا می کند و فرقِ آن را با «ذهبن»، «ذهبا» و «ذهبتا» می داند، هدفِ آموزشی برآورده شده و نیازی نیست که در ارزشیابی از او بخواهیم صیغۀ «ذهَبوا» را «جمع مذکّرغایب» یا معادل «سوم شخصِ جمع» بگوید.
۱۲- دبیر مجاز است حلّ بخشی از تمرینات را برعهدۀ دانش آموز بگذارد و در کلاس رفع اشکال کند تا دچار کمبود وقت نشود. در پایان، برای همۀ همکاران آرزوی موفقّیتّ داریم. در صورتی که تمایل دارید از نظریاّت شما آگاه شویم، می توانید از طریق وبگاه گروه عربی پیغام بگذارید.
شبکه آپارات سعید جعفری
https://www.aparat.com/jafarisaeed
