یا إلٰهی، یا إلٰهی / یا مُجیبَ الدَّعَواتِ

ترجمه: ای خدای من، ای خدای من، ای برآورنده دعاها

اِجْعَلِ الْیَوْمَ سَعیدا / وَ کَثیرَ الْبَرَکاتِ

ترجمه: امروز را خوش اقبال و پر برکت بگردان (قرار بده).

وَ امْلأ الصَّدْرَ انْشِراحاً / وَ فمَی باِلْبَسَماتِ

ترجمه: و سینه ام را از شادمانی و دهانم را از لبخندها پر کن.

وَ أعنّی فی دُروسی / وَ أَداءِ الواجِباتِ

ترجمه: و مرا در درس هایم و انجام تکالیف یاری کن.

وَ أَنِرْ عَقْلی وَ قَلْبی / بِالْعُلومِ النّافِعاتِ

ترجمه: و خردم و دلم را با دانشهای سودمند روشن کن(نورانی کن).

وَ اجْعَلِ التَّوْفیقَ حَظّی / وَ نَصیبی فی الْحَیاهِ

ترجمه: و موفقیت را بختم و بهره ام در زندگی قرار بده.

وَ امْلَأ الدُّنیَا سَلاماً / شامِلاً کُلَّ الْجِهاتِ

ترجمه: و گیتی را از آشتی فراگیر در همه جهت ها پر کن.

وَ احْمِنی وَ احْمِ بلِادی / مِنْ شُرورِ الحادِثاتِ

ترجمه: و من و کشورم را (سرزمینم را) از پیشامدهای ناگوار نگه دار.

اَلْمُعْجَم

حَوْلَ النَّصِّ

عَیِّنِ الصَّحیحَ وَ الخَطأَ فی ما أرَادَهُ الشّاعِرُ. (درست و نادرست را بر بنیاد آنچه سخنور خواسته است شناسایی کن.)

۱- اَلنَّجاحُ فِی امْتِحاناتِ آخِرِ السَّنَهِ. (کامیابی در آزمون پایان سال.) ×

۲- اَلسَّعادَهُ وَ کَثْرَهُ الْبَرَکاتِ. (خوشبختی و پربرکتی.) √

۳- شِراءُ بَیتٍ جَدیدٍ وَ کَبیرٍ. (خرید خانه نو و بزرگ.) ×

۴- إنارَهُ الْقَلْبِ وَ الْعَقْلِ. (روشن کردن دل و خرد.) √

۵- اَلْإعانَهُ فِی الدُّروسِ. (یاری کردن در درس ها.) ×

۶- اِنْشِراحُ الصَّدْرِ. (فراخی سینه.) √

۷- شِفاءُ الْمَرْضیٰ. (درمان بیماران.) ×

۸- کَثْرَهُ الْأَموالِ. (دارایی بسیار.) ×

۹- طولُ الْعُمرِ. (درازی عمر.) ×

اِعلَموا (بدان.)

أسْلوبُ الندِّاءِ

به دو جمله فارسی زیر دقّت کنید.

سعدیا مرد نکونام نمیرد هرگز.

ای ساربان آهسته ران، کارامِ جانم می رود.

سعدی و ساربان در دو جمله بالا «منادا» نامیده می شوند. منادا در لغت یعنی «صدا زده شده.»

■ اکنون به جملات عربی زیر دقّت کنید.

یا سَیِّدَ السّاداتِ.	یا اللهُ، اِرحَمنا.	یا طالِبُ، تَعالَ.
یا مُجیبَ الدَّعَواتِ.	یا زَهراءُ، اِجتَهِدی.	یا تِلمیذَهُ، تَعالَی.

■ حرف ندا در جملات بالا کدام است؟ مهم ترین حرف ندا در زبان عربی «یا» است.

■ کلمات قرمز رنگ در جملات بالا «منادا» نامیده می شوند.

■ گاهی حرف ندا حذف می شود و این را از مفهوم و قرائن عبارت یا متن می توان فهمید؛ مانند «رَبنَّا» در این آیه که در اصل «یا رَبنَّا» بوده است:                                      ﴿رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنیا حَسَنَهً﴾ (پروردگاران در گیتی به ما نیکی بده.)

■ به دو جمله زیر توجّه کنید.

یا أیُّهَا الأولادُ المُؤَدَّبونَ، حافِظوا عَلَی نِظافَهِ الطَّبیعَهِ. (ای پسران با ادب، پاکیزگی طبیعت را حفظ کنید.)                 

یا أیَّتُهَا البَناتُ المُؤَدَّباتُ، حافِظنَ عَلَی نِظافَهِ الطَّبیعَهِ. (ای دختران با ادب، پاکیزگی طبیعت را حفظ کنید.)

چرا در جمله نخست بعد از حرف ندای «یا» کلمه «أَیُّهَا» و در جمله دوم «أَیّتُهَا» به کار رفته است؟ –

أَیُّها برای مذکّر و أَیَّتُها برای مؤنّث است.

■ در «یا أیُهاَ الْوَلاد» و «یا أیَتُّهاَ البْنَاتُ»، یا «حرف ندا» و «أیُهاَ الْأوَلاد» و «أیَتُّهاَ البْنَاتُ» گروه منادایی هستند.

در این حالت «أَیُّها» و «أَیّتُها» ترجمه نمی شوند.

■ حرف ندای «یا» بر سرِ اسم بدون اَل می آید؛ مثال: یا وَلدُ، یا بنتُ؛ امّا اگر منادی «ال» داشته باشد، با «أیَهُّا» و «أیَتَّهُا» به کار می رود؛ مثال:

أیَهُّاَ الوْلد، أیَتَّهُاَ البْنِتُ (یا أیَهُّاَ الولدُ، یا أیَتَّهُاَ البنتُ)

■ لفظ جلاله «اللّه» به دو صورت منادا واقع می شود: (یا اَللّهُ) و (اَللّهُمَّ) و هیچ فرقی با هم ندارند.

■ گاهی در منادا ضمیر «ی» حذف می شود؛ مانند: یا رَبِّ (رَبِّ) = یا رَبّی یا قوْمِ = یا قوَمی

اِختَبِر نَفسَکَ. تَرجِمِ الجُمَلَ التّالیَهَ؛ ثُمَّ عَیِّنِ المُنادَی. (خودت را بیازما. جمله های زیر را ترجمه کن؛ سپس منادا را شناسایی کن.)

۱- ﴿ قُل یا أیُّهَا الکافِرونَ لا أعبُدُ ما تَعبُدونَ وَ لا أنتُم عابِدونَ ما أعبُدُ﴾ (بگو ای بی دینان، آنچه را شما می پرستید نمی پرستم و شمایان پرستنده آنچه را من می پرستم نیستید.)

۲- ﴿رَبِّ اجعَلنی مُقیمَ الصَّلاهِ وَ مِن ذُرِّیَتی رَبَّنا وَ تَقَبَّل دُعاءِ﴾(پروردگارا، من را برپادارنده نماز قرار بده و از دودمانم؛ پروردگارا؛ دعای من را بپذیر.)

۳- ﴿یا أیُّهَا الإنسانُ ما غَرَّکَ بِرَبِّکَ الکَریمِ﴾(ای انسان، چه چیزی تو را نسبت به پروردگار بخشنده ات خودبین کرد.)

۴- ﴿رَبَّنا إنَّنا سَمِعنا مُنادیاً یُنادی لِلإیمانِ﴾(پروردگارا، ما [آوای] ندا دهنده ای که به ایمان فرامی خواند، شنیدیم.)

۵- ﴿یا داوُدُ إنّا جَعَلناکَ خَلیفَهً فِی الأرضِ﴾(ای داوود، همانا ما تو را در زمین جانشین [خود] گردانیدیم (قرار دادیم).)

۶- اللّهُمَّ إنّی أسألُکَ بِاسمِکَ یا اللهُ یا رَحمانُ یا خَیرَ الغافِرینَ یا ساتِرَ کُلِّ مَعیوبٍ یا غَفّارَ الذُّنوبِ یا مَن سَتَرَ القَبیحَ یا أحسَنَ الخالِقینَ. (خدایا همانا از تو درخواست می کنم به نامت، ای خدا، ای بخشنده، ای بهترین آمرزندگان، ای پوشاننده هر عیب، ای آمرزنده گناهان، ای کسی که زشت را می پوشاند، ای بهترین آفریننده.)

اَلذُّرّیَّه: فرزندان، دودمان ۲- دُعاءِ: دعایم (دُعاء + ی) ۳- غَرَّ: فریب داد

التَّمارین

۱) عَیِّنْ کَلِمَهً مُناسِبَهً لِلتَّوضیحاتِ التّالیَهِ مِنْ مُعْجَمِ الدَّرسِ. (واژه مناسب برای توضیحات زیر را از واژه نامه درس شناسایی کن.)

۱- الَّذی یَتَقَبَّلُ الدُّعاءً وَ هُوَ مِن أسماءِ اللهِ الحُسنَی. (کسی که دعا را می پذیرد و آن از اسمهای نیک خداوند است.) المُجیب

۲- الشُّعورُ بِالفَرَحِ وَ السُّرورِ کَثیراً. (احساس شادی و شادمانی بسیار.) الإنشِراح

۳- ضَحِکٌ خَفیفٌ بِلا صَوتٍ. (به آرامی خندید بدون صدا.) البَسمه

۴- جَعَلَ فیهِ نوراً. (نوری در آن نهاد.) أنارَ

۵- ساعَدَ وَ نَصَرَ. (یاری و کمک کرد.) أعانَ

اَلتَّمْرینُ الثّانی: اِقرَأ النَّصَّ التاّلیَ و عیِّنْ تَرجَمَهَ الکَلماتِ الحَمْراءِ؛ ثُمَّ أجِب عَنِ الأسئلَهِ. (متن زیر را بخوان و ترجمه واژگان سرخ را شناسایی کن؛ سپس به پرسشها پاسخ بده.)

الکِتابُ الواحِدُ وَ الثّلاثونَ مِن نَهجِ البَلاغَهِ

مِن وصیَّهِ الإمامِ علیٍّ (ع) لِابنِهِ الإمامِ الحَسَنِ (ع)

یا بُنَیَّ، اِجعَلْ نَفسَکَ میزاناً فیما بَینَکَ وَ بَینَ غَیرِکَ فَأجِب لِغَیرِکَ ما تُحِبُّ لِنَفسِکَ وَ أکرَهْ لَهُ ما تَکرَهُ لَها وَ لا تَظلِم کَما لا تُحِبُّ أن تُظلَمُ.

نامه ۳۱ از سفارش امام علی(ع) به پسرش امام حسن (ع)

پسرِ دلببندم خودت را میان خویشتن و دیگری (همچو) ترازویی قرار بده پس آنچه را برای خودت دوست می داری برای غیر خودت (نیز) دوست بدار و برایش ناپسند بدار آنچه را برای خودت ناپسند می داری و ستم مکن چنانچه دوست نداری به تو ستم شود.

وَ أحسِن کَما تُحِبُّ أن یُحسَنَ إلَیکَ وَ استَقبِحْ مِن نَفسِکَ ما تَستَقبِحُهُ مِن غَیرِکَ   … وَ لا تَقُل ما لا تُحِبُّ أن یُقالَ لَکَ.

و نیکی کن چنانکه دوست می داری به تو نیکی شود و آنچه را برای غیر خودت زشت می داری برای خودت (هم) زشت بدار … و چیزی را که دوست نداری برای تو گفته شود (در حقّ دیگران) مگو.

۱- ما هُوَ المَحَلُّ الإعرابیُّ لِـ «نَفسَ» فی «نَفسَکَ» وَ «نَفسِکَ»؟ (محل اعرابی «نَفسَ» در «نَفسَکَ» وَ «نَفسِکَ» چیست؟) – «نَفسَکَ»: مفعول / «نَفسِکَ»: مجرور به حرف جرّ

۲- ما هوَ نوعُ فعلِ «تَکرَهُ» و صیغَتُهُ؟  (نوع فعل «تَکرَهُ» و صیغه اش چیست؟) – مضارع؛ للمخاطب

۳- أ کَلمهُ «میزاناً» معرفهٌ أم نکرهٌ؟ (واژه «میزاناً» شناس است یا ناشناس؟) – نکره

۴- أ لازمٌ فِعلُ «لا تَقُل» أم مُتَعَدٍّ؟ (فعل «لا تَقُل» لازم است یا متعدی؟) – مُتَعَدٍّ

۵- مِن أیِّ بابٍ فعلُ «أحسِن»؟ (فعل «أحسِن» از چه بابی است؟) – باب إفعال

۶- أُذکُر فِعلَینِ لِلأمرِ. (دو فعل امر یاد کن.) – اِجعَلْ؛ أکرَهْ

۱- الَمْیزان: آلَهٌ یُعْرَفُ بِها وَزْنُ شَیءٍ ۲- أحَبِبْ: فعْلُ الْأمْرِ مِنْ تُحِبُّ ۳- اِسْتَقْبَحَ: وَجَدَ قَبیحاً ۴- یقُالُ: گفته می شود

اَلتَّمرینُ الثّالِثُ: لِلتَّرجِمَهِ. (برای ترجمه.)

۱- هُوَ قَد رَجَعَ: (او بازگشته است.)                                                                 2- هو قَد یَرجِعُ: (او گاهی/ شاید بازمی گردد/ بازگردد.)                                                                

۳- هو لا یَرجِعُ: (او بازنمی گردد.)                                                                 4- هو کانَ قَد رَجَعَ: (او بازگشته بود.)

۵- هوَ یُریدُ أن یَرجِعَ: (او می خوهد که بازگردد.)                                                                 6- رَجاءً؛ اِرجِع: (لطفا بازگرد.)

۷- مِن فَضلِکَ لا تَرجِع: (لطفا بازنگرد.)                                                                 8- هو سَیَرجِعُ: (او بازخواهد گشت.)

۹-هوَ سَوفَ یَرجِعُ: (او باز خواهد گشت.)                                                                 10-هو لَن یَرجِعَ: (او بازنخواهد گشت.)

۱۱-هو لَم یَرجِع: (او بازنگشت/ بازنگشته است.)                                                                 12- هو ما رَجَعَ: (او بازنگشت.)

۱۳-إن تَرجِع أرجِع: (اگر بازگردی من بازمی گردم.)                                                                 13-هو کانَ یَرجِعُ: (او بازمی گشت.)

اَلتَّمرینُ الرّابِعُ: عَیّنِ الصَّحیحَ فِی « التَّحلیلِ الصَّرفیِّ » وَ المَحَلِّ الإعرابیِّ لِما أُشیرَ إلَیهِ بِخَطٍّ.  (درست را در نوع واژه و محل اعرابی را برای آنچه با خط به آن اشاره می شود شناسایی کن.)

الرَّجُلُ العَلّامَهُ تَحَدَّثَ مَعَ جَمیعِ الطّلّابِ فی المَدرَسَهِ. (مرد بسیار دانا با همه دانش آموزان در مدرسه سخن می گوید.)

تَذهَبُ المُعَلِّمَهُ إلَی المَکتَبَهِ. (آموزگار به کتابخانه می رود.)

۱- الرَّجُلُ: اسمُ، مُفرَدٌ، مذکّرٌ، مُعَرَّفٌ بِأل                           مُبتَدَأ و مرفوع √

            مَصدَرٌ، مذکّرٌ، مَعرِفَهٌ، مبنیّ                           فاعلٌ و مرفوع

۲- العَلّامَهُ: اسمُ فاعلٍ، مُؤنّثٌ، مُعَرَِّفٌ بِالعَلَمیَّهِ، مُعرَبٌ           مُضافٌ إلَیهِ و مجرورٌ

            اسمُ مُبالَغَهٍ، مُفرَدٌ، مُعَرَّفٌ بِأل، مُعرَبٌ                    صِفَهٌ و مرفوعهٌ بالتَّبَعیَّهِ لِمَوصوفِها √

۳- تَحَدَّثَ: فعلٌ مُضارِعٌ، مُفرَدٌ مُؤنّثٌ غائبٌ، ثلاثیٌّ مزیدٌ مِن باب تفعیل، متَعَدٍّ، معربٌ          مفعولٌ و منصوبٌ

               فعلٌ ماضٍ، مُفرَدٌ مُذکَّرٌ غائبٌ، ثلاثیٌّ مزیدٌ مِن باب تفعُّل، معلومٌ، لازِمٌ               خبرٌ و مبنیٌّ √

۴- الطّلّابِ: اسمُ مَفعولٍ، مُعَرَّفٌ بِأل، جمعٌ مذکّرٌ سالِمٌ، مبنیٌّ                   مَجرورٌ بِحَرفِ جَرٍّ

            اسمُ فاعلٍ، جمعُ تکسیرٍ وَ مُفرَدُهُ « الطّالِبُ»، مُعرَبٌ                   مُضافٌ إلَیهِ و مجرورٌ √

۵- المَدرَسَهِ: اسمُ مَکانٍ، مُفرَدٌ، مُؤنّثٌ، مَعرِفَهٌ، مُعرَبٌ              مَجرورٌ بِحَرفِ جَرٍّ(فی المَدرَسَهِ: جارٌّ وَ مَجرورٌ) √

                   اسمُ تَفضیلٍ، مُفرَدٌ، مُعَرَّفٌ بِأل، مبنیٌّ              صِفَهٌ و مَجرورهٌ بالتَّبَعیَّهِ لِمَوصوفِها

۶- تَذهَبُ: فعلٌ مُضارِعٌ، مُفرَدٌ مُؤنّثٌ غائبٌ، ثلاثیٌّ مُجَرَّدٌ، معلومٌ، معربٌ، لازِمٌ √

               فعلٌ مجهولٌ، مُفرَدٌ مُذکَّرٌ مُخاطَبٌ، ثلاثیٌّ مزیدٌ مِن باب تَفاعُل، مبنیٌّ

۷- المُعَلِّمَهُ: اسمُ مَفعولٍ، مُعَرَِّفٌ بِالعَلَمیَّهِ، مبنیّ                           مفعولٌ و منصوبٌ وَ الجُملَهُ اسمیَّهٌ.

                 اسمُ فاعلٍ، مُفرَدٌ، مُؤنّثٌ، مُعَرَّفٌ بِأل، مُعرَبٌ            فاعلٌ و مرفوع وَ الجُملَهُ فعلیَّهٌ √

۸- المَکتَبَهِ: اسمُ مَکانٍ، مُفرَدٌ، مُؤنّثٌ، مُعَرَّفٌ بِأل                  مَجرورٌ بِحَرفِ جَرٍّ(فی المَکتَبَهِ: جارٌّ وَ مَجرورٌ) √

                 اسمُ تَفضیلٍ، مُفرَدٌ، مَعرِفَهٌ، مُعرَبٌ                      مُضافٌ إلَیهِ و مجرورٌ

۱- ذکر اعراب خبر، وقتی به صورت فعل است، از اهداف کتاب نیست.

اَلتَّمرینُ الخامِسُ: ضَع خَطّاً تَحتَ المُفرَدِ مَعَ جَمعِهِ. (زیر مفرد و جمعش خطی بکش.)

۱- أُعجوبَه، عَجائِب(شگفت آور؛ أعاجیب/شگفت؛ م عجیب)   13. لِباس، ألبِسَه (جامه/ جامه ها)

۲- عاصِمَه، عَواصِم (پایتخت/ پایتخت ها)                  14. عَظم، عِظام  (استخوان/ استخوان ها)

۳- شَجَرَه، شَجَرات (درخت/ درخت ها)                     15. طَریق، طُرُق  (راه/ راه ها)

۴- ظاهِرَه، مَظاهِر (پدیده/ نمادها؛ م مظهر)                 16. قَناه، قَنَوات  (شبکه/ شبکه ها)

۵- فَریسَه، فَرائِس (شکار/ شکارها)                        17. دُعاء، أدعیَه  (دعا/ دعاها)

۶- صَفحَه، صُحُف  (صفحه/ روزنامه ها؛ م صحیفه)        18. قَدَم، أقدام  (گام/ گام ها)

۷- بَرنامَج، بَرامِج (برنامه/ برنامه ها)                      19. شَهر، شُهور  (ماه/ ماه ها)

۸- حَفلَه، مَحافِل (جشن/ انجمن ها؛ م محفل)                 20. أکبَر، کِبار  (بزرگتر/ بزرگان؛ م کبیر)

۹- خَبیر، خُبَراء (کارشناس/ کارشناس ها)                  21. فَم، أفواه  (دهان/ دهان ها)

۱۰- عَجوز، عَجائِز  (پیر/ پیران)

۱۱- تِمثال، أمثال  (تندیس/ مثل ها؛ م مثل)

۱۲- میزان، أوزان  (ترازو/ وزن ها؛ م وزن)

اَلتَّمرینُ السّادِسُ: عَیِّنِ الْمَحَلَّ الْإعرابیَّ لِلْکَلِماتِ الَّتی تَحتَها خَطٌّ. (محل اعرابی واژگانی را که زیر آنها خط است بازگو کن.)

۱- ﴿یَا أَیُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ﴾ (اى مردم، پروردگارتان را که شما را آفرید، پرستش کنید.) / أَیُّهَا النَّاسُ: گروه منادایی

۲- ﴿یَا إِبْلِیسُ مَا لَکَ أَلَّا تَکُونَ مَعَ السَّاجِدِینَ﴾ (اى ابلیس! تو را چه شد که همراه (فرشتگان) سجده‌کنان نیستى؟) / إِبْلِیسُ: منادا

۳-  ﴿یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ أَرْضِی وَاسِعَهٌ﴾ (اى بندگان من که ایمان آورده‏ اید زمین من فراخ است.) / عِبَادِیَ: منادا / وَاسِعَهٌ: خبر «إنّ»

۴- قالَ رَسولُ اللهِ یا عَلیُّ، سیَّدُ الْکَلامِ الْقُرآنُ. (پیامبر فرمودند:‌ ای علی، سرور سخن قرآن است.) / / رَسولُ: فاعل / عَلیُّ: منادا / سیَّدُ: مبتدا / الْکَلامِ: مضاف الیه / الْقُرآنُ: خبر

۵- یا مَنْ بِدُنیاهُ اشْتَغَل/ قَدْ غَرَّهُ طولُ الأمل (ای کسی که به دنیایش پرداخته است/ آروزی دراز او را خود بین کرده است.) / مَنْ: منادا / طولُ: فاعل

الموت یأتی بَغتَهً / وَ الْقَبرُ صُندوقُ الْعَمَل (مرگ ناگهان می آید / و گور تابوت کردار است.) / الموت: مبتدا / صُندوقُ: خبر

۶- اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا رَسولَ اللهِ؛ یا نَبیَّ الرَّحْمَهِ (درود بر تو ای فرستاده خدا؛ ای پیامبر مهر.) / اَلسَّلامُ: مبتدا / رَسولَ: منادا / نَبیَّ: منادا / الرَّحْمَهِ: مضاف الیه

۱- الَأْمَل: آرزو «جمع: الآمال»

اَلتَّمرینُ السّابِعُ: لِلتَّرجَمَهِ. (برای ترجمه)

۱- یَسْمَحُ: اجازه می دهد ← لِیَسْمَحْ: بای اجازه دهد / لَنْ یَسْمَحَ: اجازه نخواهد داد

۲- تَکْتُمُ: پنهان می کنی ← اُکْتُمْ: پنهان کن / لاتَکْتُمْ: پنهان نکن.

۳- یُقَلِّدُ: تقلید می کند ← اَلْمُقَلِّد: تقلید کننده / اَلْمُقَلَّد: تقلید (کرده) شده

۴- رَفَعَ: برداشت ← ما رَفَعَ: برنداشت / قَدْ رَفَعَ: برداشته است

۵- ساعَدَ: کمک کرد ← یُساعِدُ: یاری می کند / ساعِدْ: یاری کن.

۶- یَصْنَعُ: می سازد ← لا یَصْنَعُ: نمی سازد / لَمْ یَصْنَعْ: نساخت، نساخته است.

۷- دَرَّسَ: درس داد ← یُدَرِّسُ: درس می دهد / اَلتَّدریس: درس دادن

۸- کَتَبَ: نوشت ← اَلْکاتِب: .نویسنده / اَلْمَکتوب: نوشته شده

۹- عَلِمَ: دانست اَلْأَعلَم: داناتر؛ داناترین / العلّامهَ: بسیار دانا

۱۰- صَبَرَ: صبر کرد ← اَلصّابِر: صبرکننده / اَلصَّبّار: بسیار صبرکننده

۱۱- عَبَدَ: عبادت کرد ← اَلْمَعابِد: محلهای عبارت (پرستشگاه ها)/ اَلْمَعبود: عبادت شده

۱۲- اَلْأَصغَر: کوچک تر ← اَلصُّغری: کوچکتر؛ کوچکترین / اَلْأَصاغِر: کوچکترها