در درس گذشته اجزای مقاله را نام بردیم و مطالبی درباره عنوان، مقدّمه، متن، بحث و نتیجه گیری آموختیم. در ادامه با سایر اجزای مقاله آشنا خواهیم شد.

فهرست منابع

مقاله، گزارش یک پژوهش است؛ به بیان دیگر پژوهشگران، یافته‌های خود را در قالب مقاله ارائه می‌دهند تا در دسترس دیگران قرار گیرد. بدین ترتیب سایر پژوهشگرانی که می‌خواهند در این موضوع مطالعه‌‌ای انجام دهند، به مقالات مراجعه می‌کنند تا جنبه‌های مختلف مسئله برایشان روشن شود.

پژوهشگر موظفّ است در پایان مقاله خود، منابعی را که به آنها مراجعه کرده است (شامل مقاله، کتاب، وبگاه‌ها و…) فهرست کند. نوشتن منابع به روش‌های گوناگون انجام می‌شود. یکی از رایج ترین روش‌ها، در فهرست منابع مقال. «یادگیری معنادار » آمده است.

ترتیب مطالب در فهرست منابع

نمونه: یوسفی، غلامحسین (۱۳۷۴ ). چشمۀ روشن. چاپ ششم، تهران: انتشارات علمی

فعالیت

کتابنامه کتاب نگارش را ضمن توجّه به ارائه مطالب در معرفی هر منبع بررسی کنید.

در این قسمت به بخش آغازین مقاله یعنی نام نویسنده، چکیده و کلیدواژه‌ها می‌پردازیم که پس از نوشتن مقاله، تنظیم می‌شود.

نام نویسنده

پس از کلید واژه‌ها نام و نام خانوادگی نویسندگان مقاله، سِمَت و مرتبه علمی محلّ خدمت آنها نوشته می شود. همچنین رایانامۀ (e-mail) نویسنده مسئول را در پانوشت قید می کنند.

چکیده

چکیده، خلاصه‌‌ای است دقیق و صحیح از یک نوشته که شامل فشرده تمام مطالب مهم یا فشرده قسمت‌های ویژه آن باشد.

چکیده نویسی دیرینگی بسیار دارد. اسنادی به خطّ میخی در بین النّهرین به دست آمده است که به هزار. دوم قبل از میلاد مسیح برمی گردد و نوشته‌هایی چکیده گونه در میان آنها وجود دارد. آثار به دست آمده نشان می‌دهد که چکیده نویسی در یونان و روم متداول بوده است. دانشمندانی که در کتابخان. بزرگ اسکندر مطالعه و تحقیق می کردند، دریافته بودند که مطالعه و مراجعه به تعداد زیادی مدرک، آن هم به صورت طومارهای پاپیروسی، کاری بس دشوار است و برای سهولت دستیابی، آنها را چکیده می کردند.

نقش چکیده‌ها در سرعت انتخاب مدرک مورد نیاز از میان انبوه اطّلاعات، جمع آوری اطّلاعات و کمک به پرهیز از دوباره کاری و اجتناب از تأخیر در پیشرفت کار آموزش و پژوهش و کاهش هزینه‌ها، بسیار مهم و حیاتی است. روشن است که چکیده، محقّق را از رجوع به اصل مدرک بی نیاز نمی سازد بلکه وی را در تصمیم گیری برای رجوع کردن یا نکردن به مدرک یاری می‌دهد.

ساختار چکیده

ساختار چکیده و یا به بیانی دیگر، بخش‌های چکیده تا حدّ زیادی به نوع متن اصلی وابسته است. اجزای چکیده عبارت اند از :

◙ طرح هدف

◙ طرح روش کار

◙ طرح یافته‌های اصلی

◙ ارائه مهم ترین نتیجه

خواننده چکیده، باید بتواند به آسانی به پرسش‌های زیر پاسخ دهد:

چرا این تحقیق را انجام داده اید؟

چه کار کرده اید؟

به چه یافته‌هایی رسیده اید؟

کاربرد این یافته‌ها چیست؟

اکنون ساختار چکیده مقاله «یادگیری معنادار» را تحلیل می کنیم:

هدف تحقیق حاضر، شناسایی رابطه معنادار بودن موضوع آموزشی با یادگیری و به خاطرسپاری دانش آموزان است. برای این منظور چهار شرکت کننده انتخاب شد. ابزار تحقیق، فهرستی از کلمات بود که براساس مطالعه بوسفیلد تهیه شد. در اجرا، ابتدا فهرست کلمات برای شرکت کنندگان خوانده شد سپس آنها کلماتی را که به خاطر آوردند، روی کاغذ نوشتند. نتیجه آزمایش نشان داد شرکت کنندگان، کلمات را به صورت گروهی معنادار به خاطر سپرده اند. بنابراین معنا نقش مهمّی در یادگیری و به یادآوری مطالب دارد.

کلیدواژه‌ها: یادگیری، معناداری، به خاطرسپاری، یادگیری معنادار

چنان که ملاحظه می‌کنید جمله اوّل چکیده، هدف را بیان می‌کند؛ به بیان دیگر با خواندن آن درمیی ابیم چرا این تحقیق انجام شده است. جمله دوم، سوم و چهارم روش را نشان می‌دهد؛ بدین ترتیب درمی یابیم که پژوهشگر چه کرده است. جمله پنجم یافت. پژوهش و جمله آخر مهم ترین نتیجه را بیان می کند.

فعّالیت

مقاله «سنگی زیرآب» را در پیوست کتاب مطالعه کنید و چکیده و کلیدواژه‌های آن را بنویسید. در نوشتن چکیده به موارد زیر دقتّ داشته باشید:

■ طرح هدف                                                                        ■ طرح روش کار

■ طرح یافته‌های اصلی                                                       ■ ارائه مهم ترین نتیجه

کلیدواژه ها

کلماتی است برآمده از متن و مرتبط با موضوع اصلی که خواننده با دیدن آنها، به محتوای اصلی پژوهش پی می‌برد. در حقیقت، کلیدواژه‌ها، در حکم موضوعات جزئی هستند که پس از چکیده می‌آیند. واژگان کلیدی به خواننده کمک می‌کند تا بفهمد چه مفاهیم و موضوعاتی در این اثر مورد توجّه قرار گرفته است.

کلیدواژه در واقع کلمات یا ترکیبات خاصّی هستند که با توجّه به آنها و جست وجو در بانک‌های اطّلاعاتی می‌توان به تحقیقات انجام شده درباره موضوع پژوهش دست یافت. این کلیدواژه‌ها می‌توانند چارچوب کلی بحث صورت گرفته را نشان دهند. کلیدواژه‌ها باید با واژه‌های اصلی عنوان و مسئل. تحقیق و در حد امکان با سرفصل‌ها تناسب داشته باشند. کلیدواژه‌های تعیین شده باید حداقل یکی از خصوصیات زیر را داشته باشند:

درباره کلیدواژه‌های مقاله «یادگیری معنادار» با یکدیگر گفت وگو کنید.

کارگاهِ نوشتن

تمرین (۱) فهرست منابع کتاب‌های درسی خود را ببینید و با یکدیگر مقایسه کنید.

تمرین (۲) چکیده، کلیدواژه‌ها و فهرست منابع مقاله‌‌ای را که در درس گذشته تنظیم کرده اید، بنویسید.

تمرین (۳) مقاله دوستان خود را بر اساس معیارهای جدول ارزشیابی درس تحلیل کنید.

حکایت نگاری

حکایت زیر را بخوانید و آن را به زبان ساده بازنویسی کنید.

سوداگری بار آبگینه داشت. یکی از باج گیران عنان بارگیرش بگرفت و بر آن بارِ آبگینه چوب دست خویش محکم فروکوفت و گفت:«ای رفیق، چه در بار داری؟» گفت:«اگر چوب دیگر زنی هیچ!»

قلمرو زبانی: سوداگر: بازرگان / آبگینه: شیشه / باج گرفتن: گمرک، راهداری گرفتن / عنان: افسار / بارگیر: اسب و هر جانور بارکش / فروکوفت: کوبید (بن ماضی: فروکوفت؛ بن مضارع: فروکوب)

بازگردانی: بازرگانی بار شیشه داشت. یکی از راهداران افسار ستورش را گرفت و بر آن بارِ شیشه چوب دستی اش  را محکم کوبید و گفت:«ای رفیق، چه در بار داری؟» بازرگان گفت:«اگر چوب دیگری به بار من بزنی  دیگر هیچ چیز ندارم!». پریشان، قاآنی