در سرودۀ زیر، شاعر با لحنی سوگوارانه، حسرت و افسوس، و سوز و اندوه خود را نسبت به واقعۀ کربلا و شهادت امام حسین و یارانش بازگو می کند.

هنگام خوانش این اثر، به این حالت باید توجه کرد و با قرار دادن خود در آن حال و موقعیّت، متن را با لحن مناسب خواند.

۱- شد چنان از تَف دل کام سخنور تشنه / که ردیف سخنش آمده یک‌سر تشنه

قلمرو زبانی: تَف: گرما  / کام: دهان / آمده: شده / یک سر: یکسره، تماما / قلمرو ادبی: وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رشته انسانی) / سخنور، یک‌سر: قافیه / قالب: غزل

بازگردانی: شاعر چنان از گرمای عشقی که در دلش می‌جوشید، تشنه لب گشت که هنگام شعر گفتن، تمام ردیف شعرش را با کلمه ” تشنه ” سرود.

◙ در این بیت آرایه حسن تعلیل به کار رفته؛ یعنی علتِ آوردن کلمه تشنه بر ردیف شعر را، تشنه بودن کام شاعر به دلیل گرمای شدید عشق می‌داند.

۲– خشک گردید هم از دود دل و دیده دوات / خامه با سوز رقم کرد به دفتر تشنه

قلمرو زبانی: دیده: چشم / خامه: قلم / رقم کردن: نوشتن / قلمرو ادبی: خامه … رقم کرد: جانبخشی / بزرگنمایی (اغراق) / دوات: مجاز از جوهر/ دود دل: اضافه استعاری (دل سوخت و از آن دود و گرما بلند شد و دوات را خشک کرد.)

بازگردانی: از سوختن دل و دود چشم جوهر دوات خشک گردید. [آتش عشق و اندوه سبب شد دوات خشک شود.] قلم هم (بجای اینکه با جوهر بنویسد) با سوز و گداز در دفتر تشنگی را نوشت.

۳– آه و افسوس از آن روز که در دشت بلا / بود آن خسرو بی لشکر و یاور تشنه

قلمرو زبانی: بلا: مصیبت / خسرو: شاه / یاور: یار، پشتیبان / قلمرو ادبی: خسرو: استعاره از امام حسین / تلمیح / آه، آن: جناس / دشت بلا: اضافه تشبیهی

بازگردانی: آه و افسوس باید خورد برای آن روزی که در دشت کربلا آن شاه بی لشکر و یاور (یعنی امام حسین) تشنه ماند.

۴- با لب خشک و دل سوخته و دیده تر /  غرقه بحر بلا بود در آن بر تشنه

قلمرو زبانی: دیده: چشم / بحر: دریا (هم آوا: بهر: برای) / بر: خشکی، بر و بیابان / قلمرو ادبی: تضاد: خشک، تر؛ بحر، بر / بحر بلا: اضافه تشبیهی / دیده تر: کنایه از اشک آلود / تر، بر: جناس / لب، دل، دیده: مراعات نظیر

بازگردانی: امام حسین با لب خشک و دل داغدار و چشم اشک آلود، در آن بیابان، تشنه و غرق در دریای بلا بود.

۵– همچو ماهی که فتد ز آب برون، آل نبی / می‌تپیدی دلشان، سوخته در بر تشنه

قلمرو زبانی: آل نبی: خاندان پیامبر / بر: آغوش، پهلو / قلمرو ادبی: همچو ماهی: تشبیه / دلشان می‌تپیدی: کنایه از «ترسیدن و نگران بودن» / در، بر: جناس

بازگردانی: خاندان پیامبر (در آن بیابان سوزان) مانند ماهی ای که از آب بیرون بیفتد و له له بزند، دلشان از شدت تشنگی و نگرانی می‌سوخت.

۶– آل احمد همه عطشان ز بزرگ و کوچک / نسل حیدر همه از اکبر و اصغر تشنه

قلمرو زبانی: آل: خاندان / عطشان: تشنه / حیدر: شیر / قلمرو ادبی: حیدر: استعاره از حضرت علی / بزرگ، کوچک – اکبر، اصغر: تضاد / تلمیح / اکبر و اصغر: ایهام به علی اکبر و علی اصغر دارد / بزر گ و کوچک: مجاز از همه

بازگردانی: خاندان پیامبر و فرزندان حضرت علی، از کوچک و بزرگ همگی تشنه بودند.

۷– تشنه لب کشته شود در لب شط از چه گناه؟ / آن که سیراب کند در لب کوثر تشنه؟

قلمرو زبانی: شط: رودخانه / کوثر: چشمه ای در بهشت / که: کس / قلمرو ادبی: پرسش انکاری / تلمیح / تشنه، سیراب: تضاد

بازگردانی: او (امام حسین) چه گناهی کرده است که باید لب‌تشنه در کنار رودخانه فرات کشته شود؟ کسی که خودش در بهشت، کنار چشمه کوثر تشنگان را سیراب می‌کند.

۸– برد عباس جوان، ره چو سوی آب فرات / ماند بر یاد حسین (ع) تا صف محشر تشنه

قلمرو زبانی: عباس: شناخته شده به ابوالفضل و قمر بنی‌هاشم، پسر علی و برادر ناتنی کوچک‌تر امام حسین بود. آوازه او نزد شیعیان بیشتر به خاطر دلاوری و وفاداریش به حسین در نبرد کربلا است./ محشر: رستخیز، قیامت / قلمرو ادبی: تلمیح به داستان کربلا

بازگردانی: وقتی حضرت عباس جوان به رودخانه فرات رسید، به یاد تشنگی امام حسین افتاد (از آب نخورد) و تا قیامت تشنه ماند. (لب‌تشنه جان باخت.)

۹– گشت از کلک فدایی چو دلش دود بلند / بر ورق کرد رقم بس که مکرر تشنه

قلمرو زبانی: کلک: قلم  / فدایی: نام هنری سخنور / رقم کرد: نوشت / بس: بسیار / مکرر: بارها / قلمرو ادبی: چو دلش: تشبیه

بازگردانی: از قلم فدایی مانند دل فدایی دود بلند شد از بس که روی کاغذ واژه تشنه را نوشت.

فدایی مازندرانی

خودارزیابی

۱- در متن درس، به نام کدام حماسه سازان واقعۀ کربلا اشاره شده است؟

– امام حسین، حضرت عباس، علی اکبر و علی اصغر

۲- چرا حضرت عباس یکی از اسوه‌های جوانمردی در واقعۀ کربلا شمرده می‌شوند؟

– زیرا وی از پشتیبانان امام حسین بود و تشنه لب جان باخت.

۳– به نظر شما چگونه می‌توان یاد شهدای واقعۀ کربلا را زنده نگه داشت؟ – به عهده دانش آموزان

۴- …………………………

دانش ادبی: ردیف

پیش تر با ردیف در شعر فارسی آشنا شده اید. یک بار دیگر شعر فدایی را بخوانید و بر واژۀ پایانی هر بیت تأمّل کنید. کاربرد هنری ردیف، سبب زیبایی، گیرایی و گوش نوازی این شعر شده است. شاعر با بهره‌گیری از واژۀ «تشنه» تصویری از حسّ و حال عمومی گسترده در واقعۀ عاشورای سال ۶۱ هجری ارائه کرده است.

تکرار مناسب این واژه، فریاد «العطش» را در سراسر فضای موسیقایی شعر نشان می‌دهد. طنین ردیف «تشنه» تصویر مورد نظر شاعر را در ذهن و زبان خواننده و شنونده مجسّم می‌نماید و بر بار عاطفی و احساسی کلام گوینده می‌افزاید.

بنابراین ردیف، علاوه بر آنکه نقش مهمّی در افزایش موسیقی شعر دارد، در کامل کردن معنای هر بیت و انتقال پیام نهایی آن نیز مؤثر است.

گوشزد۱: اگر دو واژه در پایان مصراع ها لفظ یکسان داشته باشند اما معنای آنها یکسان نباشد، ردیف به شمار نمی روند و قافیه شعر خواهند شد. مانند:

خرامان بشد سوی آب روان (جاری)/ چنان چون شده ، باز جوید روان (جان)

گوشزد۲: آوردن ردیف در شعر اجباری نیست و ردیف می تواند اسم، فعل، حرف یا عبارت باشد.

گفت و گو

۱- دربارۀ نقش نوجوانان در احیای اهداف قیام عاشورا در گروه گفت و گو کنید.

– باید نوجوانان بکوشند که هدف های خیزش عاشورا را بشناسند و آن را زنده بدارند.

۲- شعر عاشورایی زیر از محتشم کاشانی را در کلاس بخوانید و آن را با شعر یاد حسین از فدایی مازندرانی مقایسه کنید.

۱- باز این چه شورش است که در خلق عالم است؟ / باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است؟

قلمرو زبانی: شورش: سرگشته  / خلق: مردم / قلمرو ادبی: قالب: ترکیب بند / وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (رشته انسانی)/ واژه آرایی: چه، است، باز

بازگردانی: دوباره این چه آشوبی است که در مردم جهان پدید آمده است؟ دوباره این چه سوگواری است؟

۲- باز این چه رستخیز عظیم است کز زمین / بی نفخ صور خاسته تا عرش اعظم است

قلمرو زبانی: رستخیز: قیامت / عظیم: بزرگ / نفخ: دمیدن / صور: بوق، شیپور/ خاسته: بلند شده / عرش: تخت و اورنگ خداوند در آسمان / اعظم: بزرگ تر / قلمرو ادبی: تلمیح به قیامت / زمین، عرش: تضاد / عظیم، اعظم: همریشگی یا اشتقاق (رشته انسانی)

بازگردانی: دوباره این چه قیامت بزرگی است که بدون اینکه شیپور قیامت را بزنند، این قیامت از زمین تا آسمان رسیده است.

۳- گویا طلوع می‌کند از مغرب، آفتاب / کاشوب در تمامی ذرّات عالم است

قلمرو زبانی: مغرب: باختر / کاشوب: که آشوب / قلمرو ادبی: آفتاب: مجاز از خورشید

بازگردانی: به نظر می رسد که خورشید از مغرب سر زده است که در همه ذرات جهان آشوب برخاسته است.

۴- گر خوانمش قیامت دنیا، بعید نیست / این رستخیز عام که نامش محرّم است…

قلمرو زبانی: خوانم: نامیدن / بعید: دور / قلمرو ادبی: تلمیح به داستان کربلا / نیست، است: تضاد

بازگردانی: اگر نام این قیامت همگانی را که به آن محرم می گویند، قیامت جهان بگذارم، دور و شگفت نیست.

فعالیت های نوشتاری

۱- واژه‌های متضاد را از متن درس بیابید و آنها را کنار یکدیگر بنویسید.

– بر (خشکی) ≠ بحر (دریا) – تر (خیس) ≠ خشک – بزرگ ≠ کوچک – تشنه ≠ سیراب – اصغر ≠  اکبر

۲- در مصراع اوّل بیت چهارم درس، گروه‌های اسمی را بیابید و نوع وابسته‌های هر یک را مشخّص کنید.

با لب خشک و دل سوخته و دیده تر / غرقه بحر بلا بود در آن بر تشنه

– با لب (هسته) خشک (وابسته پسین (صفت بیانی)) / دل (هسته) سوخته (وابسته پسین (صفت بیانی)) / دیده (هسته) تر (وابسته پسین (صفت بیانی))

۳- از متن درس، یک جناس بیابید.

– بیت چهارم: تر، بر: جناس / بیت پنجم: در، بر: جناس

۴- از متن درس، سه گروه اسمی بیابید که در آنها صفت اشاره به کار رفته باشد.

–  آن (وابسته پیشین) روز (هسته)

آن (وابسته پیشین) خسرو (هسته) بی لشکر (وابسته پسین)

آن (وابسته پیشین) که (هسته)

آن (وابسته پیشین) بر (هسته)

روان خوانی: شوق آموختن

نوشتۀ زیر، خاطرات دوران اسارت یکی از آزادگان سرافراز میهنمان است. روایتی است که شوق آموختن و امید را بیان می‌کند.

حسین علی، یکی از بچّه‌های خراسانی بود که اصل و نسبش برمی‌گشت به یکی از روستاهای اطراف قوچان. خودش هم بزرگ شدۀ همان روستا بود.

در اردوگاه‌های مخوف رژیم بعث، روحیۀ غالب اسرای ایرانی، روحیّۀ مبارزه با سستی و تنبلی بود. تنبلی در آنجا به معنای تسلیم شدن به شرایط سخت اسارت و دست برداشتن از اصول و آرمان‌ها بود.

با وجود تمام محدودیت‌هایی که نیروهای صدّام دربارۀ ما اعمال می‌کردند، بچّه‌ها برنامه‌های دینی و فرهنگی و ورزشی خوبی داشتند. حفظ کردن قرآن، دعا و حدیث، امری بود که همه به صورتی خودجوش دنبالش بودند. خود من با وجود اینکه در دوران درس و مدرسه، وضعیت نمره‌هایم هیچ تعریفی نداشت، توانستم شانزده جزء از قرآن شریف را حفظ کنم. برنامۀ دیگری که انجامش برای اکثر بچّه‌ها به صورت امری واجب درآمده بود، یادگیری علوم مختلف، زبان عربی و دیگر زبان‌های خارجی بود.

حسین علی که از بچّه‌های آسایشگاه ما بود، برخلاف خیلی از اسرا، تن به چنین برنامه‌هایی نمی‌داد. البتّه روحیۀ کسلی نداشت، ولی دل به آموختن و یادگیری نمی‌داد.

قلمرو زبانی: اسارت: اسیر شدن  / سرافراز: سربلند / اصل و نسب: خویش و تبار / مخوف: ترسناک / رژیم:  شکل حکومت / بعث: حزب بعث / غالب: بیشتر / اسرای: ج اسیر / آرمان‌: آرزو / اعمال کردن: به کار بردن / خودجوش: بدون تحریک کننده بیرونی / تعریف: ستایش / قلمرو ادبی: دست برداشتن: کنایه از «کناره گیری» / تن به کاری دادن: کنایه از «پذیرفتن و تسلیم شدن» / دل به کاری دادن: کنایه از «علاقه مند شدن»

یک روز که مأموران صلیب سرخ آمدند و طبق معمول به همه کاغذ دادند تا برای خانواده‌هایشان نامه بنویسند، حسین علی را دیدم که کاغذ به دست، گوشه ای ایستاده و به این و آن نگاه می‌کند. می‌دانستم سواد ندارد؛ ولی رویش نمی‌شد به کسی بگوید برایش نامه بنویسد.

رفتم پیشش؛ گفتم: «چیه حسین علی؟ می‌خوای نامه بنویسی؟»

» گفت: ‌«ها»

گفتم: «برای پدر و مادرت؟»

گفت: برای مادر بزرگم، «گل بی بی» که خیلی دوستش دارم.»

حسین علی بچّۀ صاف و صادقی بود. تمام دلخوشی او بی بی بود و حالا هم که اسیر شده بود،  باز نهایت مقصودش، گل بی بی بود. به او گفتم: «بابا بگذار اون بیچاره راحت باشه.»

رنگش پرید و گفت: «برای چی؟»

گفتم: «آخه …»

فوراً گفت: «آخه که چی! یعنی می‌گی مرده می‌شیم؟»

گفتم:» شاید بمیریم، شاید شهید بشیم، شایدم هزار و یک بلای دیگر سرمون بیاد»

یک دفعه قیافه اش جدّی شد و مصمّم گفت: «تو ممکنه هزار و یک بلا سرت بیاد؛ ولی من مطمئنّم که برمی‌گردم ایران.»

قلمرو زبانی: صلیب سرخ: بنیادی جهانی برای کمکهای همگانی / طبق: برابر، برپایه / صاف: پالوده / صادق: راستگو / دلخوشی: خوشدلی / مصمّم: دارنده تصمیم قاطع / قلمرو ادبی: بلا سرمون بیاد: کنایه

او از این نظر روحیۀ خوبی داشت «حاج آقا ابوترابی» همیشه وجود چنین روحیۀ پر از امید را در بین اسرا، می‌ستود. خودش وقت‌هایی که توی محوّطه راه می‌رفت، بند کتانی‌هایش را محکم می‌بست. بعد هم به درِ اردوگاه اشاره می‌کرد و می‌گفت: «به محض اینکه در باز بشه، من اوّلین نفری هستم که می‌رم ایران.»

به هر حال وقتی دیدم حسین علی مصمّم است برای بی بی نامه بنویسد، کاغذش را گرفتم و گفتم: « بیا تا برات بنویسم.»

شروع کرد به گفتن. بعد از احوال‌پرسی و چاق سلامتی، گفت: «بنویس بی بی، من تو رو خیلی دوست دارم، منتظرم که یک روزی از اینجا آزاد بشم بیام و یک بار دیگر قصّه‌های قشنگت را گوش کنم.»

اگر به لحاظ کاغذ در مضیقه نبودیم، فکر می‌کنم به اندازۀ یک کتاب حرف داشت که برای بی بی بنویسد. به هر حال آن نامه از طریق مأموران صلیب سرخ به ایران رفت.

مدّتی بعد، جواب نامه آمد.

خجالت می‌کشید بیاورد پیش من. ولی به خاطر بی سوادی اش مجبور بود این کار را بکند.

نامه را آورد.

وقتی خواندم، چنان گل از گل حسین علی شکفت و نیرو گرفت که گمان می‌کنم اگر همان موقع درِ اردوگاه را باز می‌کردند، تا دهاتشان یک نفس می‌دوید! گفتم: مگه بی بی چی نوشته که این قدر خوش‌حال شدی؟»

جا خورد. گفت: «خودت که خوندی چی گفته.»

قلمرو زبانی: ستودن: ستایش کردن (بن ماضی: ستود، بن مضارع: ستا) / توی: درون/ محوّطه: میدانگاه / مصمّم: دارنده تصمیم قاطع / مضیقه: تنگنا / قلمرو ادبی: گل از گلش شکفت: کنایه از اینکه «شاد شد»، استعاره

گفتم: «من برای تو خوندم، خودم که نشنیدم که اون چی گفته.»

باز گل از گلش شکفت. گفت: «راست می‌گی؟»

گفتم: «آره بابا، من که دقّت نمی‌کنم ببینم اون چی گفته.»

به سبب سادگی زیادی که داشت، باز شروع کرد حرف‌های او را برایم گفتن. در این لحظه فکری به خاطرم رسید که دیدم بهترین فرصت است برای عملی کردنش. همین طوری گفتم: «من این خطّ آخر نامه رو برات نخوندم حسین علی!»

زود گفت: «بگو ببینم چیه؟»

گفتم: «بی بی نوشته من می‌دونم که اون نامه رو خودت ننوشتی، تو باید سواد دار بشی تا از این به بعد خودت بتونی برای من نامه بنویسی.»

همان جا فی المجلس از من خواست که به او خواندن و نوشتن یاد بدهم! من هم از خدا خواسته قبول کردم.

دیدم بهترین راه تأثیرگذاری روی او، از طریق همین گل بی بی است. در جواب نامه ای که از طرف حسین علی نوشتم به عنوان یکی از دوستان او، از بی بی خواستم در جواب نامه‌هایش، به او تذکّرات دینی و مذهبی بدهد. مثلاً حسین علی اکثر اوقات، نمازش را آخر وقت می‌خواند. از بی بی خواسته بودم دربارۀ فضیلت نماز اوّلِ وقت، برای او چیزهایی بنویسد و از او بخواهد این کار را بکند.

قلمرو زبانی: فی المجلس: همانجا، در جا / تذکّرات: یادآوری‌ها، گوشزدها / اکثر: بیشتر / اوقات: ج وقت / فضیلت: برتری/ قلمرو ادبی: گل از گلش شکفت: کنایه از اینکه «شاد شد»، استعاره

آمدن نامۀ بعدی بی بی همان و تغییر حسین علی همان؛ حتّی یک نمازش را هم نمی‌گذاشت از دست برود؛ همه را اوّل وقت می‌خواند.

تذکّرات لازم دیگر را هم از همین طریق به حسین علی می‌دادم؛ مثلاً به او می‌گفتم: «بی بی گفته چرا با بچّه‌ها شوخی می‌کنی و اونا رو می‌زنی؟» یا می‌گفتم: «بی بی گفته خیلی خوبه که دوشنبه‌ها و پنج شنبه‌ها را روزه بگیری.»

از همان لحظه ای که این را می‌شنید، رفتارش را در آن مورد اصلاح می‌کرد. او کم کم، قرآن خوان و حافظ قرآن هم شد.

جریان سواددار شدنش هم حکایت جالبی داشت. برای اینکه عراقی‌ها به ما شک نکنند، تخته سیاه ما باغچه یا هر جای خاکی دیگری بود. من شکل حروف الفبا را با انگشت روی خاک‌ها می‌نوشتم و اسمش را به او می‌گفتم.

قرار بود که هر روز چهار حرف یاد بگیرد ولی چون حافظۀ خوبی داشت، سی و دو حرف را ظرف سه روز یاد گرفت. وسیلۀ کمکی دیگری که برای آموزشِ حسین علی به کار می‌گرفتم، نشریّاتی بود که به زبان فارسی نوشته می‌شد. از آنها به جای کتاب استفاده می‌کردم.

ظرف یک ماه کارش به جایی رسید که با گذاشتن حروف در کنار هم، کلمه می‌ساخت و یا کلمات سخت و آسان را با هجّی کردن حروفشان، به راحتی می‌خواند.

قلمرو زبانی: تذکّرات: یادآوری‌ها، گوشزدها  / طریق: راه / اصلاح کردن: درست کردن / حافظ: حفظ کننده / جالب: نغز/ نشریّات: جراید / هجّی کردن: حروف و حرکات و اعراب واژه را جدا کردن/ ظرف: طیّ / قلمرو ادبی: از دست برود: کنایه از اینکه «قضا شود»

حدود سه ماه بعد بود که بالأخره موفّق شد اوّلین نامه را با دست خودش برای بی بی بنویسد. در آن ایّام حسین علی به قدری خوش بود که انگار اصلاً احساس نمی‌کرد در اسارت است. مدّتی بعد، از هم جدا شدیم. او رفت اردوگاهی، من هم رفتم به اردوگاه دیگر.

یکی دو سال بعد، به دلیل حسّاسیتی که فرمانده اردوگاه نسبت به من پیدا کرده بود، مرا به تنهایی به اردوگاهی دیگر تبعید کردند. چنین تبعیدی، یکی از شکنجه‌های بد روحی بود.

یک روز، سر در گریبان، گوشه ای نشسته بودم که دیدم یکی از مأموران صلیب سرخ از کنارم رد شد. یکی از اسرای مترجم هم پشت سرش راه می‌رفت. این مترجم داشت مثل بلبل با او انگلیسی حرف می‌زد. گفتم چقدر قیافه اش آشناست.

یک آن از جا پریدم؛ گفتم نکنه حسین علی باشه

ولی باز با خودم گفتم حسین علی چاق بود، این لاغره

دنبالش رفتم. به او که رسیدم، دست زدم روی شانه اش.

برگشت طرفم. گفتم: « سلام علیکم.»

مرا نشناخت. گفت سلام

بعد هم خیلی مؤدّبانه و با کلاس ادامه داد هر چی می‌خواین به اون بگین، بفرمایین تا ترجمه کنم.

منظورش آن مأمور صلیب سرخ بود. گفتم نه من با اینها کاری ندارم؛ من دنبال کسی به اسم حسین علی می‌گردم تا این را گفتم، زود مرا بغل کرد و داد زد حسین! خودتی؟

مأمور صلیب سرخ برگشت و به او خیره شد. فهمید زیادی احساساتی شده. زد روی شانه ام و گفت بذار این بابا رو راه بندازم، الآن می‌آم.

آن روز فهمیدم که او کاملاً به زبان انگلیسی هم مسلّط شده است. مدّتی بعد از آزادی، یک روز یکی از دوستان حسین علی را دیدم. وقتی سراغش را گرفتم، گفت بابا اون این قدر نابغه شده که همه جا دنبالشن.

قلمرو زبانی: بالأخره: سرانجام  / انگار: گویی / اصلاً: ابدا / تبعید کردن: اخراج کردن / گریبان: یقه، یخه / مؤدّبانه: با ادبانه  / با کلاس: با فرهنگ / قلمرو ادبی: چاق، لاغر: تضاد / راه انداختن: کنایه از «به جریان انداختن کار» / سر در گریبان کردن: کنایه از در خود فرورفتن و گوشه گیری / مثل بلبل …. حرف می‌زد: تشبیه (مهارت در سخن گفتن)

حکایت زمستان، با اندکی تصرّف و تغییر

فرصتی برای اندیشیدن

۱- دو متن روان خوانی آقا مهدی و شوق آموختن را از نظر محتوا و پیام، با هم مقایسه کنید.

– قالب هر دو نوشته داستان است ولی در «آقا مهدی» نویسنده به ماجرای رزمندگان در خط مقدم می پردازد؛ اما داستان «شوق آموختن» درباره رزمندگان اسیر در دست عراقی هاست.

۲- چه عواملی می‌تواند شوق آموختن را در نوجوانان ایرانی، تقویت کند؟

– داشتن دبیر خوب و فرهیخته / شیرین کردن درس ها / هنگامی که دانش آموز بفهمد آموخته هایش سبب موفقیتش در زندگی می شود ….. .