اَلْمَفعولُ الْمُطلَقُ
به ترجمه چهار جمله زیر دقّت کنید.
۱- اِستَغفَرتُ اللهَ. ( از خدا آمرزش خواستم.)
۲- اِستَغفَرتُ اللهَ استِغفاراً. ( از خدا بی گمان آمرزش خواستم.)
۳- اِستَغفَرتُ اللهَ استِغفاراً صادِقاً. ( از خدا صادقانه آمرزش خواستم.)
۴- اِستَغفَرتُ اللهَ استِغفارَ الصّالِحینَ. ( از خدا مانندِ درستکاران آمرزش خواستم.)
■ چه رابطهای میان دو کلمه «اِسْتَغْفَرْتُ» و «اِسْتِغْفار» در جملات بالا وجود دارد؟
■ مصدر «اِسْتِغْفار» در جمله دوم، سوم و چهارم چه مفهومی را به جملهها افزوده است؟
■ نقش کلمه «اِسْتِغْفار» در جملات دوم، سوم و چهارم «مفعول مطلق» است.
■ این مصدر در جمله دوم بر انجام فعلِ «اِسْتَغْفَرْتُ» تأکید کرده است.
■ به مصدر «اِسْتِغْفار» در جمله دوم «مفعول مطلق تأکیدی» گفته میشود و در ترجمه فارسی آن از قیدهای تأکیدی مانند «بی گمان»، «حتماً» و «قطعاً» استفاده میکنیم.
اسْتغفرتُ الله اسْتِغْفاراً (مفعول مطلق تأکیدی).
■ دو کلمه «صادِقاً» و «الصّالِحینَ» در جملات سوم و چهارم چه نقشی دارند؟
■ گاهی «مفعول مطلق» به کمک کلمه بعد از خودش که صفت یا مضافٌ الیه است، نوعِ انجام گرفتنِ فعل را بیان میکند؛ مانند «اِسْتِغْفار » در جمله سوم و چهارم، که به آن «مفعول مطلق نوعی» گفته میشود.
اسْتغْفَرتُ اللهَّ اسْتِغْفارَ الصّالِحینَ. اِسْتَغْفَرْتُ اللّهَ اسْتِغْفاراً صادِقاً.
مفعول مطلق نوعی مضاف الیه مفعول مطلق نوعی صفت
■ در ترجمه مفعول مطلق نوعی (که مضاف واقع شده است) از قید «مانندِ» استفاده میکنیم؛ مثال:
اسْتغْفَرتُ اللهَّ اسْتغْفارَ الصّالِحینَ. = مانندِ درستکاران از خدا آمرزش خواستم.
■ در ترجمه مفعول مطلق نوعی (که موصوف واقع شده است) میتوانیم صفت را به صورت قید ترجمه کنیم و نیازی به ترجمه مفعول مطلق نیست؛ مثال:
تجْتهِدُ الْأمُّ لِترَبیهِ أوْلادِها اجْتهِادا بالغِا.ً = مادر برای تربیت فرزندانش بسیار تلاش میکند.
اسْتغْفَرتُ اللهَّ اسْتغْفارا صادِقا.ً = از خدا صادقانه آمرزش خواستم.
اَلْجارُّ وَ الْمَجرورُ
به حروف «مِنْ (از)، فی(در)، إلیَ(به، به سوی، تا)، عَلیَ(بر، رویِ)، بِ (به وسیلۀ، در)، لِـ (برای، از آنِ (مالِ)، داشتن)، عَنْ(از، دربارۀ)، کَـ (مانندِ)» در دستور زبان عربی «حروف جر» میگویند.
به حرف جر، جارّ و به اسم بعد از آن مجرور و به هر دو اینها «جار و مجرور» میگویند؛ مانند: منِ قرَیه / [مِمّا = مِنْ + ما]
التشکیل (حرکت گذاری)
منظور از تشکیل ، حرکت گذاری کامل کلمه است. برای این منظور ابتدا باید جمله را به شکل صحیح ترجمه کرد؛ سپس با توجه به نقش هر کلمه اعراب یا حرکت مناسب آن را به دست آورد.
انواع اعراب
جدول تحلیل صرفی
اسم
| اسم ■ | مفرد □ | مذکر □ | مبنی □ | معرفه □ | جامد □ | منصرف □ | صحیح الآخر □ | |
| فعل □ | مثنی □ | مؤنث □ | معرب □ | نکره □ | مشتق □ | غیرمنصرف □ | منقوص □ | |
| حرف □ | جمع □ | مقصور □ |
فعل
| اسم □ | ماضی □ | ثلاثی □ | مجرد □ | صیغه □ | مبنی □ | معلوم □ | لازم □ | صحیح □ |
| فعل ■ | مضارع □ | رباعی □ | مزید □ | معرب □ | مجهول □ | متعدی □ | معتل □ | |
| حرف □ | امر □ |
حرف
| اسم □ | نوع حرف □ | عامل □ | مبنی ■ | مبنی بر چیست؟ | ||||
| فعل □ | غیرعامل □ | معرب □ | ||||||
| حرف ■ |
